Trzy największe centrale związkowe w Polsce – Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, Forum Związków Zawodowych, NSZZ „Solidarność” przyjęły wspólne stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, który ma implementować unijną dyrektywę 2019/1023 w sprawie ram restrukturyzacji zapobiegawczej, umorzenia długów i zakazów prowadzenia działalności oraz w sprawie środków zwiększających skuteczność postępowań dotyczących restrukturyzacji, niewypłacalności i umorzenia długów.
Norbert Kusiak, dyrektor Wydział Polityki Gospodarczej OPZZ
Propozycja nowelizacji, zaprezentowana w projekcie ustawy z dnia 9 października 2024 roku, dotyczy przede wszystkim dostosowania polskiego prawa do europejskich standardów w zakresie restrukturyzacji zapobiegawczej, ale niestety nie uwzględnia kluczowych kwestii związanych z ochroną praw pracowniczych.
Związki zawodowe od dawna zwracają uwagę na liczne problemy związane z obecnym stanem prawnym, który stawia pracowników w trudnej sytuacji podczas procesów restrukturyzacyjnych. Przykłady z ostatnich miesięcy, takie jak wydarzenia w PKP Cargo, Poczcie Polskiej czy Grupie Azoty, wyraźnie pokazują, że przepisy wymagają pilnej zmiany. We wspólnym apelu central związkowych podkreślono konieczność lepszej ochrony praw pracowników oraz włączenia ich przedstawicieli w procesy decyzyjne związane z restrukturyzacją przedsiębiorstw, w tym także spółek Skarbu Państwa.
W obecnym systemie prawnym pracownicy, szczególnie w przypadku postępowań sanacyjnych, są praktycznie pozbawieni ochrony swoich praw. Art. 300 Prawa restrukturyzacyjnego, który w takich sytuacjach traktuje stosunki pracy podobnie jak w przypadku ogłoszenia upadłości, jest rażąco sprzeczny z celem unijnej dyrektywy. Dyrektywa 2019/1023 wyraźnie wskazuje, że pracownicy powinni być objęci pełną ochroną prawa pracy przez cały okres trwania restrukturyzacji zapobiegawczej, a ich przedstawiciele powinni mieć dostęp do aktualnych informacji oraz możliwość realnego wpływu na procesy restrukturyzacyjne.
Związki zawodowe zauważają, że w projekcie ustawy pominięto kluczowe zapisy dyrektywy, takie jak art. 3 ust. 5, który umożliwia wsparcie przedstawicieli pracowników w ocenie sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa. Choć przepis ten ma charakter fakultatywny, jego niewdrożenie oznacza brak mechanizmów wczesnego ostrzegania dla pracowników, co w praktyce prowadzi do marginalizowania ich pozycji w procesach restrukturyzacyjnych. Brak odpowiednich regulacji skutkuje również naruszeniem międzynarodowych standardów prawa pracy, takich jak Konwencje Nr 98 i Nr 135 Międzynarodowej Organizacji Pracy, które gwarantują szczególną ochronę działaczy związkowych.
Wspólny apel OPZZ, Forum Związków Zawodowych, NSZZ „Solidarność” wzywa do wprowadzenia zmian legislacyjnych, które zapewnią pracownikom skuteczną ochronę w przypadku zwolnień grupowych oraz umożliwią ich realną partycypację w procesach restrukturyzacyjnych. Proponowana nowelizacja art. 300 ustawy Prawo restrukturyzacyjne zakłada, że wszelkie zmiany dotyczące organizacji pracy lub stosunków umownych muszą być zatwierdzane przez pracowników. Dodatkowo związki zawodowe postulują, aby wierzytelności ze stosunku pracy zostały włączone do katalogu wierzytelności pozaukładowych, co zagwarantowałoby lepszą ochronę wynagrodzeń pracowników w toku restrukturyzacji.
Brak implementacji kluczowych zapisów dyrektywy oraz niedostosowanie polskiego prawa do międzynarodowych standardów osłabia pozycję pracowników i prowadzi do narastania napięć społecznych. Jednocześnie negatywnie wpływa na zaufanie do instytucji publicznych oraz dialogu społecznego.
Trzy największe centrale związkowe podkreślają, że najwyższy czas na podjęcie konkretnych działań. Polski system prawny musi zapewniać równowagę pomiędzy interesami pracowników a potrzebami przedsiębiorstw w procesach restrukturyzacyjnych. Zgodnie z europejskimi standardami pracownicy powinni mieć zagwarantowane pełne prawo do informacji i konsultacji, a także realne narzędzia ochrony ich interesów w sytuacjach kryzysowych.
Apelujemy do rządu i parlamentu o uwzględnienie zgłoszonych przez związki zawodowe postulatów. Wprowadzenie proponowanych zmian nie tylko dostosuje polskie prawo do wymogów unijnych, ale przede wszystkim zagwarantuje sprawiedliwość wszystkim pracownikom dotkniętym restrukturyzacją.
Z treścią wspólnego stanowiska central związkowych można zapoznać się TUTAJ.
(nq)