25 sierpnia 2023

Do Rady Dialogu Społecznego wpłynął 25 sierpnia 2023 r. projekt ustawy budżetowej na rok 2024. Wraz z projektem RDS otrzymał również projekt ustawy służący realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 o numerze w wykazie prac legislacyjnych UD487 (tzw. okołobudżetówka). Rozpoczęła się zatem procedura wynikająca z art. 18 ustawy o RDS dotycząca prac nad projektem ustawy budżetowej. Zgodnie z zapisem ustawy, strony pracowników i strony pracodawców Rady zajmują wspólne stanowisko w sprawie projektu ustawy budżetowej na rok następny, nie później niż w 10 dniu roboczym następującym po dniu, w którym otrzymały projekt. W przypadku, gdy w tym terminie strony nie uzgodnią wspólnego stanowiska, każda ze stron może, w terminie kolejnych 5 dni roboczych, zająć stanowisko w sprawie projektu ustawy. Gdy i strony nie porozumieją się odnośnie do wspólnego stanowiska w sprawie projektu, każda z organizacji, której przedstawiciele reprezentują stronę pracowników i stronę pracodawców w Radzie, może przedstawić opinię do ustawy budżetowej, w terminie kolejnych 3 dni roboczych. Projekty ustaw są kluczowe z punktu widzenia funkcjonowania społeczeństwa, w tym pracowników w kolejnym roku. Rozstrzygają bowiem o nakładach publicznych na usługi publiczne oraz wydatkach państwa na wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w szeroko pojętym sektorze finansów publicznych. Decydują przez to również o kierunkach polityki państwa a przez to jego rozwoju. Z projektami ustaw można zapoznać się poniżej. Z uwagi na ich objętość umieszczamy linki do nich: https://www.myqnapcloud.com/share/6976h5174l6p701q1w6ux0y8_543e4ii536372p790w59v99449d50543#/home https://legislacja.gov.pl/projekt/12376009 Jeśli chcecie podzielić się uwagami, opiniami i postulatami w sprawie projektów, kierujcie je do OPZZ na adres: kusiak@opzz.org.pl. (KP)

24 sierpnia 2023

Premier poinformował o przyjęciu przez rząd projektu budżetu państwa na rok 2024. Trafi on zapewne wkrótce do Rady Dialogu Społecznego i będzie przedmiotem jej obrad. Istotna informacja, którą podał Prezes Rady Ministrów, dotyczy wynagrodzeń w sferze budżetowej. Wynikało z niej, że szeroko pojęta budżetówka może liczyć na podwyżkę płac na poziomie 12,3%. Gdyby tak było, oznaczałoby znaczącą zmianę stanowiska rządu, który jeszcze w lipcu mówił, że wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w sferze budżetowej będzie na poziomie 106,6 proc, przy inflacji prognozowanej na tym samym poziomie. Tymczasem na stronie internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów wskazuje się, że: w przyszłym roku rząd przeznaczy środki na podwyżki wynagrodzeń dla osób zatrudnionych w służbach publicznych, których wynagrodzenia zostaną zwiększone o 12,3 proc. Jednocześnie jednak w innym miejscu tej strony wyraźnie wskazano, że: na podwyżki tych osób dodatkowo rząd przeznaczy środki w wysokości 6,6 proc. oraz dodatkowe środki do funduszu wynagrodzeń m.in. na wyrównanie skutków wzrostu płacy minimalnej – 5,7 proc. Zapewne z połączenia tych dwóch danych wychodzi ów 12,3%, o którym na konferencji prasowej mówił premier. To znacząca różnica, ponieważ oznacza to, że wskaźnik wzrostu wynagrodzeń pracowników w sferze budżetowej pozostaje bez zmian (106,6 proc). Oznacza to również, że nie wszyscy pracownicy budżetówki otrzymają podwyżkę wynagrodzenia o 12,3%. Decyzja rządu o przeznaczeniu dodatkowych środków na fundusz wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej w 2024 r. pokazuje jednak wyraźnie, że presja związków zawodowych zrzeszonych w Ogólnopolskim Porozumieniu Związków Zawodowych w sprawie podwyżek dla pracowników sektora publicznego ma sens i przynosi rezultaty. Jednocześnie decyzja rządu nie oznacza, że pracownicy budżetówki mogą być zadowoleni. Co prawda rząd przewidział dodatkowe środki na fundusz wzrostu wynagrodzeń, jednak jest to krok oczywisty wobec wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przez lata nakłady przeznaczane na wynagrodzenia w sferze budżetowej i wzrost płacy minimalnej spowodowały, że płace w sferze budżetowej uległy spłaszczeniu. Duża część środków budżetowych służyła bowiem zaktualizowaniu płac pracowników otrzymujących płacę minimalną do ustawowego poziomu. Pamiętajmy także, że podtrzymanie decyzji w sprawie wysokości wskaźnika wzrostu wynagrodzeń w 2024 r. oznacza, że sytuacja pracowników sfery budżetowej nie poprawi się znacząco, przy prognozowanej inflacji na poziomie 106,6 proc. Aktualny pozostaje zatem postulat OPZZ, aby w sferze finansów publicznych wzrosły o 20% w 2023 r. i 24% w 2024 roku. Warto przypomnieć, że w latach 2021-2023 inflacja wyniosła blisko 35%. W tym okresie, wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w sferze budżetowej raz był zamrożony, później jego wysokość wyniosła 107,8% a w trzecim roku zwiększono o 4,4% fundusz wynagrodzeń, w wyniku czego podwyżkę wynagrodzeń otrzymała ograniczona liczba pracowników. Realne płace w sferze budżetowej obniżyły się w zeszłym roku o 5,3%. OPZZ będzie zatem w dalszym ciągu upominał się o szybszy wzrost płac w sferze budżetowej, m.in. w trakcie prac Rady Dialogu Społecznego nad projektem ustawy budżetowej. (KP)

11 sierpnia 2023

Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (EKZZ) sygnalizuje rosnący problem. Mimo, iż mamy kryzys klimatyczny i rosnące z roku na rok liczby interwencji, liczba strażaków zawodowych w Europie maleje. Pogłębić ten spadek może planowany przez Komisję Europejską powrót polityki zaciskania pasa. Maciej Zaboronek – Wydział Polityki Gospodarczej OPZZ Liczba strażaków zawodowych w latach 2021-2022 w Unii Europejskiej spadła o 1,5%, przy czym w niektórych krajach spadki były dużo większe: 30% na Słowacji, ponad 20% w Portugalii i Bułgarii czy 12% we Francji (dane Eurostat). EKZZ zwraca uwagę, że ma to miejsce w sytuacji, kiedy służby takie jak straż pożarna są szczególnie potrzebne w związku ze zmieniającym się klimatem i licznymi zjawiskami pogodowymi przez to powodowanymi. EKZZ zauważa, że cięcia są spowodowane oszczędnościami, które będą znacznie zwiększone jeśli Komisja Europejska przywróci zniesiony w związku z epidemią COVID19 system polegający m.in. na zmniejszaniu wydatków budżetowych przez państwa, których dług przekracza 60% PKB, lub deficyt budżetu w danym roku przekracza 3% PKB. W takiej sytuacji jest większość państw UE. Tymczasem to niewątpliwie uderzy w pracowników sfery budżetowej państw członkowskich. EKZZ szacuje, że za pieniądze, których po przyjęciu reguł oszczędnościowych państwa nie będą mogły wydać, można by utrzymać ok. miliona pracowników potrzebnych w UE, w tym strażaków. Do sytuacji odniósł się Jan Willem Goudriaan – sekretarz generalny Europejskiej Federacji Związków Służb Publicznych: „Lipiec był najgorętszym dotąd miesiącem na świecie odkąd prowadzi się pomiary, a pożary lasów i powodzie dotknęły wiele państw członkowskich, w związku z czym wzrosło zagrożenie i obciążenie pracą strażaków i innych pracowników służb ratunkowych. Wszelkie działania muszą obejmować inwestycje w środki adaptacji do zmian klimatu, takie jak gospodarka leśna. Jest to najlepszy środek zapobiegawczy przeciwko pożarom, ale jak pokazują przykłady Grecji i innych krajów, narzucone przez UE środki oszczędnościowe ograniczyły fundusze i wręcz zwiększyły problemy dla naszych społeczności. Sprzeciwiamy się wszelkim nowym środkom oszczędnościowym. W pierwszej kolejności Komisja powinna zająć się ogromnymi nierównościami majątkowymi.” W podobnym tonie wypowiada się sekretarz generalna EKZZ - Ester Lynch: "Zmniejszenie liczby strażaków w środku kryzysu klimatycznego to przepis na katastrofę. Zwiększone ryzyko pożarów, spowodowane zmianami klimatycznymi, było jasne dla wszystkich tego lata i musimy zapewnić naszym służbom pożarniczym zasoby i pracowników, których potrzebują, aby wykonywać swoją ratującą życie pracę. Wszystkie kraje powinny inwestować w swoje służby przeciwpożarowe i inne służby publiczne, aby sprostać zwiększonemu obciążeniu, jakie zostanie na nie nałożone przez zmiany klimatyczne. Ale z danych EKZZ jasno wynika, że inwestycje są już niewystarczające i obawiam się, że może dojść do dalszych cięć, jeśli UE ponownie wprowadzi w przyszłym roku zasady oszczędnościowe. Oznaczałoby to, że większość państw członkowskich musiałaby dokonać cięć w czasie, gdy UE prosi je o zwiększenie inwestycji w walkę ze zmianami klimatycznymi. Wzywamy Komisję Europejską do zaprzestania „Austerity 2.0” i zbudowania gospodarki, która będzie działać na rzecz ludzi i planety.” W Polsce, wg Eurostatu, liczba zatrudnionych jako strażacy zawodowi wzrosła w latach 2021 - 2022 o ok. 1%. Z drugiej strony zeszły rok był też dla Państwowej Straży Pożarnej rekordowy jeśli chodzi o liczbę interwencji, która wyniosła ponad 600 tysięcy i była największa w całym okresie III RP. Jak pokazują dane NIK, w latach 2005-2019 liczba ratowników zatrudnionych w PSP wzrosła o 3%, natomiast liczba interwencji, w których brali udział aż o 29%.

27 lipca 2023

W dniu 26 lipca br. odbyło się kolejne posiedzenie Zespołu ds. Semestru Europejskiego. Członkowie Zespołu skierowali pytania pod adresem Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz przedstawili opinie w sprawie Zaleceń Rady Unii Europejskiej dla Polski dotyczące krajowego programu reform na 2023 r. Odnieśli się także do wyrażonego przez rząd stanowiska w sprawie Zaleceń. Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej OPZZ Przypomnijmy, że Rada Unii Europejskiej skierowała pod adresem Polski 4 zalecenia: Zalecenie 1 (CSR 1) Zalecenie dotyczy polityki budżetowej – wskazuje się w szczególności na zapewnienie rozważnej polityki budżetowej, utrzymanie inwestycji publicznych oraz konieczność dopilnowania, by ewentualne środki wsparcia w związku ze wzrostem cen energii były odpowiednio ukierunkowane i możliwe do udźwignięcia przez budżet. Powtórzone zostały też zalecenia z lat ubiegłych dotyczące lepszego ukierunkowania świadczeń społecznych oraz zwiększenia adekwatności świadczeń emerytalnych i stabilności systemu emerytalnego poprzez podniesienie efektywnego wieku emerytalnego oraz reformę preferencyjnych systemów emerytalno-rentowych. Zalecenie 2 (CSR 2) W zaleceniu jest mowa o potrzebie pilnej realizacji kamieni milowych KPO związanych z ochroną interesów finansowych UE, sprawnego przygotowania rozdziału dotyczącego REPowerEU oraz efektywnego wdrażania programów polityki spójności, przy zapewnieniu komplementarności i synergii z KPO.  Zalecenie 3 (CSR 3) Zalecenie dotyczy poprawy klimatu inwestycyjnego, w tym poprzez ochronę niezależności sądów. Zalecenie 4 (CSR 4) Zalecenie jest poświęcone m.in. zmniejszeniu zależności polskiej gospodarki od paliw kopalnych, wdrażania OZE, poprawy efektywności energetycznej, promowania zrównoważonego transportu oraz rozwoju umiejętności potrzebnych do zielonej transformacji. Stanowisko rządu do Zaleceń Rady Unii Europejskiej w sprawie krajowego programu reform Polski na 2023 r. nie może stanowić podstawy do ograniczania wydatków na wynagrodzenia i zatrudnienie w sektorze publicznym oraz powodować zagrożeń dla polityki energetycznej państwa. Jeśli już rząd ma zamiar ograniczać stronę wydatkową budżetu, to działania dostosowawcze w sferze finansów publicznych muszą być rozważne i konsultowane z Radą Dialogu Społecznego, ale nie mogą dotyczyć wynagrodzeń. Niezbędne jest ponadto podjęcie odpowiednich kroków w celu uzyskania finansowania Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), bowiem nie widzimy czytelnych deklaracji rzędu mających na celu poprawę sytuacji w tym zakresie. OPZZ niepokoi ograniczanie inwestycji publicznych, dlatego popieramy Zalecenie Komisji, mówiące o ważnej roli nakładów inwestycyjnych w gospodarce – to niektóre w uwag, które OPZZ przedstawiło podczas posiedzenia Zespołu ds. Semestru Europejskiego. W trakcie prac domagaliśmy się rozważnej i przyjaznej pracownikom polityki budżetowej oraz zwiększenia finansowania sektora publicznego. W posiedzeniu uczestniczył Norbert Kusiak, ekspert OPZZ.

25 lipca 2023

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych Senatu RP rozpatrzyła uchwaloną przez Sejm RP ustawę o zmianie ustawy budżetowej na rok 2023, czyli tzw. okołobudżetówkę. Katarzyna Pietrzak, Wydział Polityki Gospodarczej, Ustawa przewiduje m.in. przeznaczenie dodatkowych środków publicznych na jednorazowe świadczenia dla pracowników sfery budżetowej oraz częściowe odmrożenie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. OPZZ przedstawiło na posiedzeniu Komisji stanowisko do tej ustawy, wskazując na mankamenty jej rozwiązań z punktu widzenia realnych potrzeb pracowników. Zwróciliśmy co prawda uwagę na zasadny kierunek przyjęty przez ustawodawcę, które chce przeznaczyć dodatkowe środki na wynagrodzenia dla sfery budżetowej oraz podnieść wysokość odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. W naszej ocenie jednak, że wobec wysokiego poziomu inflacji oraz wieloletnich zaniedbań w sferze systemu wynagradzania pracowników sektora publicznego, dodatkowe środki na wynagrodzenia określone w ustawie są daleko niewystarczające. Płace w sferze budżetowej powinny wzrosnąć jeszcze w tym roku o co najmniej 20% a w przyszłym o 24%. Pozwoli to zrównoważyć pracownikom pogorszenie ich sytuacji bytowej w ostatnich latach, zapobiec erozji kadr i utrzymać jakość usług publicznych. Ponadto, zwróciliśmy senatorom pracującym w Komisji Budżetu i Finansów Publicznych na potrzebę doprowadzenia do stosowania ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych adekwatnie do jej zapisów. Rozpatrywana ustawa podnosi wysokość odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych od 1 lipca br., poprzez odniesienie go do poziomu przeciętnego wynagrodzenia w 2 półroczu 2021 r. To słuszny krok, jednak zgodne z ustawą (ale też niezbędne wobec potrzeb najuboższych pracowników) byłoby jednak określenie wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń na poziomie 2 półrocza 2022 r. OPZZ mówiło o tym już na etapie uchwalania ustawy okołobudżetowej jeszcze w 2022 r. Gdyby zastosowano wprost zapisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, odpis na fundusz byłby o 30% wyższy od obowiązującego od stycznia 2023 r. i o 13,3% wyższy od proponowanego w ustawie przez ustawodawcę od 1 lipca 2023 r. (1914,33 zł) Na posiedzeniu padł głos przedstawiciela jednej z organizacji pracodawców mówiący, że z uwagi na wprowadzenie zmiany wysokości odpisu na ZFŚS w trakcie roku, należałoby przepis regulujący tę zmianę wykreślić z ustawy. W jego ocenie bowiem pracodawcy nie przewidzieli w swoich budżetach planowanych w roku poprzednim dodatkowych środków na ZFŚS. Żaden z senatorów nie sformułował jednak poprawki w tym zakresie. W rezultacie dyskusji, ustawa została przegłosowana przez senacką komisję bez poprawek. OPZZ na posiedzeniu Komisji reprezentowała Katarzyna Pietrzak.

13 lipca 2023

Trwają prace nad uchwaleniem przepisów regulujących wysokość odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (ZFŚS) oraz możliwość wypłaty dodatkowych środków pracownikom w sferze budżetowej w 2023 r. Planowane jest częściowe odmrożenie wysokości odpisu od 1 lipca 2023 r. oraz przekazanie, określonej w przepisach kwoty, na wynagrodzenia pracowników budżetówki. Wiceprzewodnicząca OPZZ, Barbara Popielarz, skierowała zatem w imieniu OPZZ opinię w tej sprawie do Senatu RP. Katarzyna Pietrzak, Wydział Polityki Gospodarczej OPZZ Ustawa przyjęta przez Sejm RP zmienia wysokość odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych wskazując, że podstawą jego ustalenia od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej drugim półroczu 2021 r.Choć podniesienie wysokości odpisu jest potrzebnym krokiem, to OPZZ wyraźnie zwróciło uwagę Senatowi RP, że uchwalone przez Sejm RP rozwiązanie nie przewiduje pełnego odmrożenia wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. W rezultacie, ustawa określiła wysokość odpisu na poziomie nieadekwatnym do rzeczywistych potrzeb pracujących, w szczególności w dobie wysokiego poziomu inflacji powodującego spadek realnego dochodu rozporządzalnego, w tym płac. OPZZ sprzeciwiło się ponadto nieprzestrzeganiu ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, które praktykowane jest od 2012 r. Wielokrotnie interweniowaliśmy w tej sprawie na forum Rady Dialogu Społecznego. Ustawa ta wyraźnie bowiem wskazuje, że wysokość odpisu podstawowego wynosi w danym roku na jednego zatrudnionego 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. Zatem, zgodne z ustawą byłoby określenie przez Sejm RP wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych na podstawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2022 r. a nie, jak ustawa przewiduje, przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2021 r. W opinii OPZZ wyraziło również stanowisko w sprawie zmian związanych z wynagrodzeniami w sektorze finansów publicznych. OPZZ uważa wzrost płac w tym sektorze za niezbędny, jednak ustawa przyjęta przez Sejm RP nie zawiera regulacji uzupełnionych o rozwiązania systemowe, które zwiększyłyby wynagrodzenia w sferze budżetowej w dłuższym horyzoncie czasowym – o co od dawna postuluje OPZZ – a jednie rozwiązania o charakterze doraźnym, jednorazowo zwiększające wynagrodzenia pracowników w 2023 r. OPZZ zauważyło ponadto, że przewidziane w ustawie rozwiązania, choć zasadnie zwiększają środki na płace w sektorze finansów publicznych, to absolutnie nie przystają do potrzeb pracowników tego sektora w zakresie otrzymywanych przez nich wynagrodzeń. W związku z tym, zwróciliśmy się o wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą na zrekompensowanie pracownikom sfery budżetowej strat, które ponieśli w ostatnich latach w wyniku inflacji oraz zamrażania wskaźnika wzrostu wynagrodzeń w sferze budżetowej. W naszej ocenie wymaga to dodatkowej, 20% podwyżki wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej jeszcze w roku 2023. Wskazaliśmy także, że w kolejnym roku wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej powinien zostać zrealizowany poprzez podwyżki wynagrodzeń zasadniczych o 24%. Dopiero takie zmiany bowiem w obszarze wynagrodzeń w sektorze publicznych, pozwolą według OPZZ, przywrócić konkurencyjność ich poziomu względem stawek obowiązujących w sektorze przedsiębiorstw oraz realnie przeciwdziałać ubożeniu pracowników sektora publicznego. (KP)

06 czerwca 2023

Informacja  z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. była przedmiotem posiedzenia Zespołu problemowego ds. budżetu, wynagrodzeń i świadczeń socjalnych, które odbyło się 5 czerwca 2023 r. Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej Partnerzy społeczni wysłuchali informacji Ministerstwa Finansów na temat Sprawozdania z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. Stronę rządową w posiedzeniu reprezentowała Barbara Socha, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej oraz Piotr Patkowski, podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów. W dyskusji OPZZ krytycznie oceniło wykonanie planu finansowego państwa za rok 2022 i wskazało, że budżet nie poprawił sytuacji ekonomicznej pracujących. Przede wszystkim nie udało się zmniejszyć nierówności dochodowych. Odnotowano niższą od zakładanej dynamikę popytu krajowego i spożycia prywatnego. Zwiększyły się dysproporcje dochodowe pomiędzy osobami najbogatszymi i najbiedniejszymi, wzrosły także wydatki najuboższych gospodarstw domowych. Dynamika wynagrodzeń, szczególnie w sektorze publicznym była niezadowalająca z uwagi na spadek realnych płac. Ostatecznie nie udało się osiągnąć porozumienia w sprawie Sprawozdania z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. Tym samym nie zostanie przedstawiona Sejmowi wspólna opinia pracodawców i pracowników o wykonaniu ustawy budżetowej. OPZZ na posiedzeniu reprezentowali: Roman Piotrowski, członek Rady i Prezydium OPZZ oraz Norbert Kusiak, ekspert OPZZ. (nq)

26 maja 2023

Komisja Europejska przeanalizowała przygotowane przez Radę Ministrów: Wieloletni Plan Finansowy na lata 2023-2026 oraz Krajowy Program Reform na lata 2023-2024. W jej oparciu oraz na podstawie własnych analiz przygotowała dla Polski Sprawozdanie krajowe 2023 z oceną sytuacji w aspektach: gospodarczych, rynku pracy, edukacji, ochrony zdrowia, konkurencyjności oraz polityki klimatycznej. W Sprawozdaniu krajowym Komisja potwierdza szereg mankamentów polityki państwa sygnalizowanych przez OPZZ. Zaznacza również, że siłą naszej gospodarki są wykwalifikowani pracownicy, których wydajność wzrasta.   Komisja wydała także propozycję Zaleceń (poniżej w punktach), które ostatecznie będzie akceptowała i kierowała do Polski Rada UE. Zalecenia dotyczą zarówno kierunku polityki fiskalnej państwa, jak i obowiązujących w Polsce systemu emerytalnego, sądownictwa czy polityki klimatycznej. Część z Zaleceń jest niestety kontrowersyjna ze społecznego punktu widzenia. Warto odnotować, że tegoroczne Zalecenia nie ponawiają oczekiwania podjęcia przez rząd działań w obszarze poprawy jakości dialogu społecznego i jakości stanowienia prawa, choć treść uzasadnienia Komisji wskazuje, że Polska w tym zakresie nie dokonała poprawy. To niespójność w działaniu Komisji, choć być może wynika ona z faktu uznania przez Komisję innych zalecanych przez nią działań za pilniejsze. Brak zapisu w tym zakresie nie oznacza, że Rada Ministrów nie powinna zmienić praktyk w obszarze dialogu społecznego – zobowiązała się do tego w Krajowym Programie Reform i Krajowym Planie Odbudowy. Zresztą, Komisja Europejska wyraźnie uznała w aktualnym dokumencie Zalecenia Rady z lat poprzednich za nadal równie istotne. Komisja wezwała wszystkie państwa członkowskie do stopniowego wycofywania krajowych środków fiskalnych wprowadzonych w celu ochrony gospodarstw domowych i przedsiębiorstw przed szokiem cen energii, zaczynając od tych najmniej ukierunkowanych. Wskazała, że jeśli środki wsparcia będą musiały zostać przedłużone z powodu ponownej presji na ceny energii, państwa powinny znacznie lepiej ukierunkować takie środki na gospodarstwa domowe i firmy znajdujące się w trudnej sytuacji. Może to oznaczać, że rok 2023 będzie być ostatnim, w którym rozwiązania antykryzysowe w związku z cenami energii będą obowiązywać w Polsce bądź w następnym roku ich zakres zostanie znacząco zredukowany. Komisja omówiła sytuację budżetową Polski, ponieważ deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2022 r. przekroczył określoną w unijnym Traktacie wartość referencyjną 3% PKB. Komisja nie zaproponowała wobec powyższego otwarcia nowych procedur nadmiernego deficytu wiosną 2023 r., jednak zaproponuje Radzie otwarcie procedur opartych na deficycie wiosną 2024 r., na podstawie danych o wynikach za 2023 r. Można się spodziewać zatem, że rząd będzie w najbliższym okresie ograniczał wydatki, aby nie narazić się na uruchomienie przez Komisję procedury nadmiernego deficytu, której zdjęcie wymaga przywrócenia równowagi fiskalnej – zwykle poprzez znaczące cięcia wydatków budżetowych. Tym bardziej, że już obecnie Komisja uznała, że prognozowany wzrost pierwotnych wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych jest niezgodny z obecnie obowiązującym Zaleceniem Rady. Komisja skrytykowała przy tym Polskę za kształt systemu świadczeń socjalnych, które nie uwzględniają  sytuacji dochodowej gospodarstw domowych. W szczególności chodzi o obecny Program 500+. Negatywnie oceniono też obowiązujący system emerytalny, w tym tzw. specjalne systemy emerytalne. Komisja uważa, że ich kształt stwarza ryzyko systemowe dla finansów publicznych. Dużo uwagi poświęcono transformacji klimatycznej. W Sprawozdaniu krajowym dla Polski, Komisja w oparciu o dane, przeanalizowała naszą sytuację pod względem emisyjności gospodarki przytaczając dowody na swoje wnioski. Krytycznie oceniono dotychczasowe działania Polski – zarówno w aspekcie aktualnego miksu energetycznego jak i zbyt wolnego procesu poprawy efektywności energetycznej oraz niedostatków systemu transportu publicznego. Znalazło to odzwierciedlenie w poniższych Zaleceniach (pkt. 4). Komisja Europejska proponuje aby Rada zaleciła Polsce podjęcie w latach 2023 i 2024 działań mających na celu: 1. Zlikwidowanie obowiązujących środków wsparcia energetycznego do końca 2023 r., wykorzystując związane z tym oszczędności do zmniejszenia deficytu budżetowego. Jeśli ponowny wzrost cen energii będzie wymagał środków wsparcia, proszę zapewnić, że są one ukierunkowane na ochronę wrażliwych gospodarstw domowych i firm, przystępne fiskalnie i zachowują zachęty do oszczędzania energii. Zapewnienie rozważnej polityki fiskalnej, w szczególności poprzez ograniczenie nominalnego wzrostu finansowanych ze środków krajowych wydatków pierwotnych netto w 2024 r. do nie więcej niż 7,8%. Utrzymanie inwestycji publicznych finansowanych ze środków krajowych i zapewnienie skutecznej absorpcji dotacji w ramach RRF i innych funduszy UE, w szczególności w celu wspierania transformacji ekologicznej i cyfrowej. W okresie po 2024 r. kontynuować średniookresową strategię fiskalną polegającą na stopniowej i zrównoważonej konsolidacji, w połączeniu z inwestycjami i reformami sprzyjającymi wyższemu zrównoważonemu wzrostowi, w celu osiągnięcia ostrożnej średniookresowej sytuacji fiskalnej. Poprawić efektywność wydatków publicznych, w tym poprzez lepsze ukierunkowanie świadczeń socjalnych. Zapewnienie adekwatności przyszłych świadczeń emerytalnych i stabilności systemu emerytalnego poprzez podjęcie środków mających na celu podniesienie rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę i reformę preferencyjnych systemów emerytalnych. 2. Proszę pilnie zrealizować wymagane cele pośrednie i końcowe związane z ochroną interesów finansowych Unii, aby umożliwić szybkie i stabilne wdrożenie jej planu odbudowy i zwiększania odporności. Szybkie sfinalizowanie rozdziału REPowerEU w celu szybkiego rozpoczęcia jego wdrażania. Kontynuować szybkie wdrażanie programów polityki spójności, w ścisłej komplementarności i synergii z planem odbudowy i zwiększania odporności. 3. Poprawa klimatu inwestycyjnego, w tym poprzez zapewnienie niezależności sądów. 4. Przyspieszenie wycofywania paliw kopalnych i wprowadzania energii ze źródeł odnawialnych. Reforma ram prawnych dotyczących zezwoleń na przyłączenie do sieci oraz odnawialnych źródeł energii, w tym wspólnot energetycznych, biometanu i odnawialnego wodoru. Wdrożenie środków promujących oszczędność energii i zmniejszenie zapotrzebowania na gaz. Zwiększenie inwestycji w efektywność energetyczną budynków i dekarbonizacja dostaw ciepła w systemach ciepłowniczych w celu rozwiązania problemu ubóstwa energetycznego. Dalsze promowanie zrównoważonych środków transportu publicznego. Zwiększenie wysiłków politycznych mających na celu zapewnienie i nabycie umiejętności potrzebnych do zielonej transformacji, w tym do renowacji budynków. Do proponowanych przez Komisję Zaleceń będzie mogła odnieść się teraz strona rządowa, która powinna zasięgnąć opinii strony społecznej w tej sprawie. Z doświadczenia lat ubiegłych wynika jednak niestety, że zmiana treści Zaleceń niezwykle rzadko ulega zmianie, zatem Rada najpewniej przyjmie ostatecznie treść Zaleceń w powyższym brzmieniu. To oznacza, że Polska w ciągu następnych 18 miesięcy będzie musiała podjąć działania na rzecz realizacji ww. Zaleceń. Wypełnianie Zaleceń Rady jest istotne, ponieważ stanowią jednocześnie wytyczne dla realizowanych inwestycji ze środków unijnych i weryfikowanych przez Komisję parametrów kondycji gospodarczej kraju. Jak wspomniano wyżej, od wypełnienia Zaleceń zależy również m.in., czy Komisja nałoży na Polskę tzw. procedurę nadmiernego deficytu, w konsekwencji której będzie trzeba znacząco zmniejszyć wydatki państwa w celu poprawy kondycji fiskalnej finansów publicznych. Poprzednio oznaczało to niestety cięcia wydatków społecznych i zamrożenie wynagrodzeń w sferze finansów publicznych, przeciwko czemu OPZZ stanowczo protestowało. Dlatego tak ważne jest przedstawianie stanowiska związków zawodowych w trakcie całego procesu zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej, którego finalnym etapem są Zalecenia Rady. OPZZ systematycznie przedstawia opinie do dokumentów przygotowywanych przez Komisję Europejską, zgodną z Programem OPZZ na lata 2022-2027. OPZZ sygnalizuje wówczas m.in. zagadnienia dotyczące systemu wynagradzania pracowników, potrzeby społeczne w obszarze usług publicznych czy stanowisko dotyczące polityki podatkowej i gospodarczej państwa (w tym w dziedzinie przemysłu i klimatu). Forum działalności OPZZ stanowi również sfera międzynarodowa, gdzie poprzez Europejską Konfederację Związków Zawodowych kierujemy do Komisji Europejskiej nasze wnioski i postulaty. (KP)

27 kwietnia 2023

W zeszłym tygodniu Parlament Europejski przyjął kolejną część pakietu „Fit for 55”. Obejmuje on przegląd i rozszerzenie systemu opłat za emisje ETS oraz wprowadzenie Carbon Border Adjustment System (CBAM) czyli podatku granicznego związanego z emisjami CO2 poza Unią Europejską. Maciej Zaboronek - ekspert ds. polityki klimatycznej Odniosły się do tego Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (EKZZ) oraz IndustriAll Europe, które w komunikacie prasowym przedstawiają swoje stanowisko. Organizacje zwracają uwagę, że finansowanie transformacji w kontekście nowych przepisów musi być rozciągnięte na kolejne sektory w tym transport, budownictwo, rolnictwo, turystykę i inne. EKZZ nawołuje do wdrożenia ram Sprawiedliwej Transformacji zaproponowanych przez Światową Organizację Pracy w 2015 roku (Guidelines for a Just Transition). Miałyby one zostać prawnie włączone do Europejskiego Zielonego Ładu. Ramy te mają dawać pracownikom prawo do przewidywania planowanych zmian i zarządzania nimi w procesie dialogu społecznego. Mają umożliwić dokładne mapowanie i analizowanie wpływu transformacji na zatrudnienie i pożądane umiejętności także wśród poddostawców i dalszym łańcuchu produkcji, zarówno w całych państwach, regionach jak i zakładach. Wspomniane mapowanie byłoby ważnym uzupełnieniem ogólnej perspektywy Komisji Europejskiej, niezbędnym by opracować odpowiednie polityki społeczne towarzyszące transformacji zarówno na poziomie regionów jak i poszczególnych branż. Sekretarz Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych Ludovic Voet powiedział: "Związki zawodowe w całej Europie uważają, że przejście do neutralności klimatycznej jest pożądane, ale nie może się udać bez pracowników u steru zmian. Przyjęta polityka klimatyczna wpłynie na miejsca pracy i spowoduje wzrost cen. Aby złagodzić pracownicze i społeczne konsekwencje transformacji, nie możemy pozwolić, by podmioty rynkowe określały swoje strategie bez nas. Tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy jest konieczne, aby rozwiązać problem nierówności społecznych i przekonać pracowników, że oni i ich społeczności nie zostaną pozostawieni sami sobie. Niepowodzenie w przeprowadzeniu tej sprawiedliwej transformacji byłoby politycznie wybuchowe. Wzywamy przywódców instytucji UE i państw członkowskich do wdrożenia konkretnych środków, które sprawią, że sprawiedliwa transformacja stanie się rzeczywistością." Zastępczyni sekretarza generalnego IndustriAll Europe Judith Kirton-Darling: "Jako związki zawodowe przemysłu popieramy cel neutralności klimatycznej do 2050 r., ale nalegamy na potrzebę sprawiedliwej transformacji dla pracowników i strategii przemysłowej bogatej w miejsca pracy. Pracownicy rozpoczynają nową rewolucję przemysłową, która źle zarządzana powtórzy błędy i szkody społeczne z przeszłości. Dlatego też pilne jest ustanowienie ram prawnych, które zapewnią, że pracownicy będą współstanowić zachodzące zmiany. Nic o Nas, Bez Nas!". Więcej pod linkiem: https://www.etuc.org/en/pressrelease/fit-55-workers-cant-wait-any-longer-just-transition-rights

14 kwietnia 2023

Polska przystąpiła do drugiej analizy postępów z realizacji Agendy Organizacji Narodów Zjednoczonych 2030 i jej 17 celów zrównoważonego rozwoju. Projekt Raportu w tej sprawie przygotowało Ministerstwo Rozwoju i Technologii, do którego wiceprzewodnicząca OPZZ, Barbara Popielarz przekazała w imieniu OPZZ uwagi. Pierwszy Raport z postępów w realizacji przez Polskę Agendy ONZ 2030 wykonano w 2018 r. a więc trzy lata po jej przyjęciu przez tę organizację. Raport jest przekazywany przez rząd Organizacji Narodów Zjednoczonych. Więcej o Agendzie ONZ można przeczytać pod tym linkiem: https://kampania17celow.pl/agenda-2030/ OPZZ w swojej opinii skupiło się m.in. na mankamentach dokumentu to jest braku zawarcia w nim aspektów pracowniczych, w tym pominięcia kwestii wynagradzania pracowników oraz jakości dialogu społecznego oraz sposobie tworzenia projektu Raportu. Są one bowiem istotne z punktu widzenia wypełnienia przez Polskę Celów zrównoważonego rozwoju przyjętych w ramach ONZ. W tych obszarach OPZZ uznało, że postępy realizacji Agendy ONZ są niewystarczające a czas pozostały do wypełnienia Celów zrównoważonego rozwoju (2030 r.) uprawnia nas do oczekiwania podjęcia efektywnych działań publicznych. Związki zawodowe nie zostały włączone w proces przygotowania projektu Raportu. Choć Ministerstwo wybrało model partycypacyjny tworzenia dokumentu a Raport zawiera rozdziały przygotowane przez różne grupy interesariuszy (biznes, młodzież, organizacje pozarządowe) to jego treść nie uwzględnia głosu związków zawodowych. Mimo, że stanowią one istotne organizacje pozarządowe z punktu widzenia ich umocowania prawnego (Konstytucja RP) oraz liczby reprezentowanych osób (zrzeszają 1,5 mln osób i reprezentują wszystkich pracowników). Niewłączenie związków zawodowych na etapie tworzenia Raportu spowodowało, że w dokumencie widoczne jest pominięcie spraw pracowniczych i związkowych, istotnych z punktu widzenia osiągnięcia Celów Agendy ONZ i zrównoważonego rozwoju kraju. OPZZ oceniło działania rządu w ostatnich latach w obszarze poprawy warunków pracy i płacy pracowników sfery finansów publicznych z punktu widzenia Celów zrównoważonego rozwoju. W naszej ocenie, osią budowania odporności na przyszłe kryzysy a przez to efektywna realizacja Agendy 2030 powinna być inwestycja we wzrost jakości usług publicznych oraz poprawę warunków zatrudnienia w sferze finansów publicznych, w tym poprzez podniesienie wynagrodzeń pracowników tej sfery i takie zmiany w systemie ich wynagradzania, które uwzględnią ich tzw. spłaszczeniu. Sektor publiczny decyduje bowiem o sile instytucjonalnej państwa oraz jakości życia jego obywateli stwarzając jednocześnie podstawy do zrównoważonego rozwoju kraju. Krytycznie oceniliśmy fakt, że Raport praktycznie pomija kwestie warunków zatrudnienia pracowników w gospodarce i wyzwań w tym zakresie. W dokumencie brakuje refleksji na temat roli godnej pracy i godziwego wynagrodzenia pracowników w realizacji Celów Agendy ONZ, kształtowaniu zrównoważonego rozwoju kraju oraz zadań państwa w obszarze budowania warunków i postaw w sprzyjających godnej pracy w gospodarce. W konsekwencji, w projekcie Raportu nie przedstawiono działań na rzecz pracowników, w tym wzrostu jakości zatrudnienia, przestrzegania praw pracowniczych i związkowych. To niepokojące, zwłaszcza uwzględniając obecny kryzys inflacyjny, który negatywnie wpływa na poziom wynagrodzeń pracowników i stwarza ryzyko dla wypełnienia Celu 8. Agendy pn. Wzrost gospodarczy i godna praca. Raport powinien konsekwentnie wskazać na działania sprzyjające szybszemu wzrostowi wynagrodzeń oraz wzmocnieniu roli dialogu społecznego (rokowania zbiorowe) w tym procesie, ponieważ gwarantują one zrównoważony rozwój przedsiębiorstw. Musimy działać w większym stopniu na rzecz ograniczenia skali ubóstwa pracujących. Odpowiednie wdrożenie dyrektywy w sprawie adekwatnych plac minimalnych w UE należy wskazać jako jedno z właściwych ku temu narzędzi. Zrównoważony wzrost gospodarczy oznacza według OPZZ, że efekty wzrostu gospodarczego i zyski przedsiębiorstw powinny być dzielone w bardziej społecznie odpowiedzialny sposób aniżeli obecnie. Udział płac w PKB powinien, w naszej ocenie wzrosnąć, stąd m.in. postulat OPZZ wypracowania ustawowego mechanizmu negocjacji wzrostu wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw. W swojej opinii, OPZZ oceniło również działania rządu na rzecz równości płac, postulując o podjęcie dodatkowych działań powodujących ograniczenie luki płacowej w Polsce. Uznaliśmy, że odnotowane w Raporcie zmiany w systemie podatkowym dokonane w ostatnim czasie, mimo ich dobrego kierunku, nie powinny być stanowić ostatniego kroku w procesie kształtowania tego systemu celem osiągnięcia sprawiedliwości społecznej a przez to osiągnięcia Celu 10. Agendy ONZ.Nadal potrzebne w ocenie OPZZ są działania, które premiować będą pod względem podatkowym zatrudnienie na umowę o pracę, podniosą pracownicze koszty uzyskania przychodu, zwiększą w systemie podatkowym progresję (np. poprzez wprowadzenie dodatkowych progów i stawek w podatku PIT) oraz uwzględnią potrzebę mechanizmu waloryzującego jego główne parametry. Zwiększyły się bowiem w Polsce nierówności dochodowe. W 2021 r. przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w grupie 20% osób o najwyższych dochodach był 6,3 raza wyższy (w 2020 r. – 5,6 raza) wyższy od analogicznego dochodu 20% osób uzyskujących najniższe dochody. Oznacza to pogłębiający się wzrost dysproporcji dochodowych pomiędzy osobami najbogatszymi i najbiedniejszymi. OPZZ zwróciło się również o uzupełnienie Raportu o planowane działania w obszarze mieszkalnictwa, celem zwiększenia skali budownictwa komunalnego i na wynajem, Zwróciliśmy uwagę, że w Raporcie brakuje odniesienia do sprawiedliwej transformacji gospodarki w związku z wyzwaniami klimatycznymi (Cel 7. Czysta i dostępna energia). Nie wskazuje się wyzwań związanych z przekształceniami miejsc pracy w ramach adaptacji gospodarki do unijnych zobowiązań klimatycznych i potrzeby osiągnięcia sprawiedliwości społecznej tego procesu a także działań przeciwdziałających ubóstwu energetycznemu. Raport nie przedstawia również działań na rzecz sprawiedliwej transformacji cyfrowej, które pozwoliłyby pracownikom zaadaptować się do zmian polegających na cyfryzacji procesów gospodarczych. Uważamy, ze w tym zakresie należy działać na rzecz ochrony zatrudnienia oraz uniknięcia wykluczenia cyfrowego. W końcu, przypomnieliśmy rządowi o konieczności poprawy jakości konsultacji społecznych w procesie stanowienia prawa oraz negatywnie oceniliśmy brak postępów w tym zakresie. Potwierdzają to ostatnie dane Banku Światowego. Poprawa jakości stanowionego prawa, w tym poprzez polepszenie realizacji obowiązku konsultacji społecznych oraz bardziej efektywne włączenie partnerów społecznych w kształtowanie polityk państwa przyczyniłoby się do wzrostu produktywności realizacji Celów zrównoważonego rozwoju Agendy 2030, w tym np. Celu 16., Celu 8. czy Celu 9. (KP)