26 maja 2023

Komisja Europejska przeanalizowała przygotowane przez Radę Ministrów: Wieloletni Plan Finansowy na lata 2023-2026 oraz Krajowy Program Reform na lata 2023-2024. W jej oparciu oraz na podstawie własnych analiz przygotowała dla Polski Sprawozdanie krajowe 2023 z oceną sytuacji w aspektach: gospodarczych, rynku pracy, edukacji, ochrony zdrowia, konkurencyjności oraz polityki klimatycznej. W Sprawozdaniu krajowym Komisja potwierdza szereg mankamentów polityki państwa sygnalizowanych przez OPZZ. Zaznacza również, że siłą naszej gospodarki są wykwalifikowani pracownicy, których wydajność wzrasta.   Komisja wydała także propozycję Zaleceń (poniżej w punktach), które ostatecznie będzie akceptowała i kierowała do Polski Rada UE. Zalecenia dotyczą zarówno kierunku polityki fiskalnej państwa, jak i obowiązujących w Polsce systemu emerytalnego, sądownictwa czy polityki klimatycznej. Część z Zaleceń jest niestety kontrowersyjna ze społecznego punktu widzenia. Warto odnotować, że tegoroczne Zalecenia nie ponawiają oczekiwania podjęcia przez rząd działań w obszarze poprawy jakości dialogu społecznego i jakości stanowienia prawa, choć treść uzasadnienia Komisji wskazuje, że Polska w tym zakresie nie dokonała poprawy. To niespójność w działaniu Komisji, choć być może wynika ona z faktu uznania przez Komisję innych zalecanych przez nią działań za pilniejsze. Brak zapisu w tym zakresie nie oznacza, że Rada Ministrów nie powinna zmienić praktyk w obszarze dialogu społecznego – zobowiązała się do tego w Krajowym Programie Reform i Krajowym Planie Odbudowy. Zresztą, Komisja Europejska wyraźnie uznała w aktualnym dokumencie Zalecenia Rady z lat poprzednich za nadal równie istotne. Komisja wezwała wszystkie państwa członkowskie do stopniowego wycofywania krajowych środków fiskalnych wprowadzonych w celu ochrony gospodarstw domowych i przedsiębiorstw przed szokiem cen energii, zaczynając od tych najmniej ukierunkowanych. Wskazała, że jeśli środki wsparcia będą musiały zostać przedłużone z powodu ponownej presji na ceny energii, państwa powinny znacznie lepiej ukierunkować takie środki na gospodarstwa domowe i firmy znajdujące się w trudnej sytuacji. Może to oznaczać, że rok 2023 będzie być ostatnim, w którym rozwiązania antykryzysowe w związku z cenami energii będą obowiązywać w Polsce bądź w następnym roku ich zakres zostanie znacząco zredukowany. Komisja omówiła sytuację budżetową Polski, ponieważ deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2022 r. przekroczył określoną w unijnym Traktacie wartość referencyjną 3% PKB. Komisja nie zaproponowała wobec powyższego otwarcia nowych procedur nadmiernego deficytu wiosną 2023 r., jednak zaproponuje Radzie otwarcie procedur opartych na deficycie wiosną 2024 r., na podstawie danych o wynikach za 2023 r. Można się spodziewać zatem, że rząd będzie w najbliższym okresie ograniczał wydatki, aby nie narazić się na uruchomienie przez Komisję procedury nadmiernego deficytu, której zdjęcie wymaga przywrócenia równowagi fiskalnej – zwykle poprzez znaczące cięcia wydatków budżetowych. Tym bardziej, że już obecnie Komisja uznała, że prognozowany wzrost pierwotnych wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych jest niezgodny z obecnie obowiązującym Zaleceniem Rady. Komisja skrytykowała przy tym Polskę za kształt systemu świadczeń socjalnych, które nie uwzględniają  sytuacji dochodowej gospodarstw domowych. W szczególności chodzi o obecny Program 500+. Negatywnie oceniono też obowiązujący system emerytalny, w tym tzw. specjalne systemy emerytalne. Komisja uważa, że ich kształt stwarza ryzyko systemowe dla finansów publicznych. Dużo uwagi poświęcono transformacji klimatycznej. W Sprawozdaniu krajowym dla Polski, Komisja w oparciu o dane, przeanalizowała naszą sytuację pod względem emisyjności gospodarki przytaczając dowody na swoje wnioski. Krytycznie oceniono dotychczasowe działania Polski – zarówno w aspekcie aktualnego miksu energetycznego jak i zbyt wolnego procesu poprawy efektywności energetycznej oraz niedostatków systemu transportu publicznego. Znalazło to odzwierciedlenie w poniższych Zaleceniach (pkt. 4). Komisja Europejska proponuje aby Rada zaleciła Polsce podjęcie w latach 2023 i 2024 działań mających na celu: 1. Zlikwidowanie obowiązujących środków wsparcia energetycznego do końca 2023 r., wykorzystując związane z tym oszczędności do zmniejszenia deficytu budżetowego. Jeśli ponowny wzrost cen energii będzie wymagał środków wsparcia, proszę zapewnić, że są one ukierunkowane na ochronę wrażliwych gospodarstw domowych i firm, przystępne fiskalnie i zachowują zachęty do oszczędzania energii. Zapewnienie rozważnej polityki fiskalnej, w szczególności poprzez ograniczenie nominalnego wzrostu finansowanych ze środków krajowych wydatków pierwotnych netto w 2024 r. do nie więcej niż 7,8%. Utrzymanie inwestycji publicznych finansowanych ze środków krajowych i zapewnienie skutecznej absorpcji dotacji w ramach RRF i innych funduszy UE, w szczególności w celu wspierania transformacji ekologicznej i cyfrowej. W okresie po 2024 r. kontynuować średniookresową strategię fiskalną polegającą na stopniowej i zrównoważonej konsolidacji, w połączeniu z inwestycjami i reformami sprzyjającymi wyższemu zrównoważonemu wzrostowi, w celu osiągnięcia ostrożnej średniookresowej sytuacji fiskalnej. Poprawić efektywność wydatków publicznych, w tym poprzez lepsze ukierunkowanie świadczeń socjalnych. Zapewnienie adekwatności przyszłych świadczeń emerytalnych i stabilności systemu emerytalnego poprzez podjęcie środków mających na celu podniesienie rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę i reformę preferencyjnych systemów emerytalnych. 2. Proszę pilnie zrealizować wymagane cele pośrednie i końcowe związane z ochroną interesów finansowych Unii, aby umożliwić szybkie i stabilne wdrożenie jej planu odbudowy i zwiększania odporności. Szybkie sfinalizowanie rozdziału REPowerEU w celu szybkiego rozpoczęcia jego wdrażania. Kontynuować szybkie wdrażanie programów polityki spójności, w ścisłej komplementarności i synergii z planem odbudowy i zwiększania odporności. 3. Poprawa klimatu inwestycyjnego, w tym poprzez zapewnienie niezależności sądów. 4. Przyspieszenie wycofywania paliw kopalnych i wprowadzania energii ze źródeł odnawialnych. Reforma ram prawnych dotyczących zezwoleń na przyłączenie do sieci oraz odnawialnych źródeł energii, w tym wspólnot energetycznych, biometanu i odnawialnego wodoru. Wdrożenie środków promujących oszczędność energii i zmniejszenie zapotrzebowania na gaz. Zwiększenie inwestycji w efektywność energetyczną budynków i dekarbonizacja dostaw ciepła w systemach ciepłowniczych w celu rozwiązania problemu ubóstwa energetycznego. Dalsze promowanie zrównoważonych środków transportu publicznego. Zwiększenie wysiłków politycznych mających na celu zapewnienie i nabycie umiejętności potrzebnych do zielonej transformacji, w tym do renowacji budynków. Do proponowanych przez Komisję Zaleceń będzie mogła odnieść się teraz strona rządowa, która powinna zasięgnąć opinii strony społecznej w tej sprawie. Z doświadczenia lat ubiegłych wynika jednak niestety, że zmiana treści Zaleceń niezwykle rzadko ulega zmianie, zatem Rada najpewniej przyjmie ostatecznie treść Zaleceń w powyższym brzmieniu. To oznacza, że Polska w ciągu następnych 18 miesięcy będzie musiała podjąć działania na rzecz realizacji ww. Zaleceń. Wypełnianie Zaleceń Rady jest istotne, ponieważ stanowią jednocześnie wytyczne dla realizowanych inwestycji ze środków unijnych i weryfikowanych przez Komisję parametrów kondycji gospodarczej kraju. Jak wspomniano wyżej, od wypełnienia Zaleceń zależy również m.in., czy Komisja nałoży na Polskę tzw. procedurę nadmiernego deficytu, w konsekwencji której będzie trzeba znacząco zmniejszyć wydatki państwa w celu poprawy kondycji fiskalnej finansów publicznych. Poprzednio oznaczało to niestety cięcia wydatków społecznych i zamrożenie wynagrodzeń w sferze finansów publicznych, przeciwko czemu OPZZ stanowczo protestowało. Dlatego tak ważne jest przedstawianie stanowiska związków zawodowych w trakcie całego procesu zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej, którego finalnym etapem są Zalecenia Rady. OPZZ systematycznie przedstawia opinie do dokumentów przygotowywanych przez Komisję Europejską, zgodną z Programem OPZZ na lata 2022-2027. OPZZ sygnalizuje wówczas m.in. zagadnienia dotyczące systemu wynagradzania pracowników, potrzeby społeczne w obszarze usług publicznych czy stanowisko dotyczące polityki podatkowej i gospodarczej państwa (w tym w dziedzinie przemysłu i klimatu). Forum działalności OPZZ stanowi również sfera międzynarodowa, gdzie poprzez Europejską Konfederację Związków Zawodowych kierujemy do Komisji Europejskiej nasze wnioski i postulaty. (KP)

25 maja 2023

Dzięki staraniom OPZZ udało się wyłączyć z minimalnego wynagrodzenia za pracę dodatek za pracę w porze nocnej i za staż pracy. Najwyższy czas na inne dodatki. Skoro przepisy prawa przyznają pracownikom prawo do dodatku, to powinny również zagwarantować jego wypłatę w pełnej wysokości.  Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej OPZZ Dzięki wprowadzeniu takiego rozwiązania zostałby zapewniony bardziej sprawiedliwy i przejrzysty kształt minimalnego wynagrodzenia, co poprawiłoby sytuację pracowników otrzymujących płacę na najniższym poziomie. W konsekwencji minimalne wynagrodzenie stałoby się kategorią jednoskładnikową, wynagrodzeniem zasadniczym, co przywracałoby właściwą funkcję dodatkom i składnikom wynagrodzenia. Tak ukształtowane wynagrodzenie minimalne chroniłoby ponadto pracowników przed powszechną praktyką pracodawców polegającą na niedokonywaniu rewizji obowiązujących w zakładzie pracy przepisów płacowych wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę. Praktyka ta pozwala skutecznie unikać im prowadzenia rozmów płacowych z organizacjami związkowymi i uchylać się przed stopniowym podnoszeniem płac wszystkich zatrudnionych. Oczekujemy od strony rządowej niezwłocznego przystąpienia do rozmów na temat wyłączenia innych dodatków z wynagrodzenia minimalnego.

27 kwietnia 2023

W zeszłym tygodniu Parlament Europejski przyjął kolejną część pakietu „Fit for 55”. Obejmuje on przegląd i rozszerzenie systemu opłat za emisje ETS oraz wprowadzenie Carbon Border Adjustment System (CBAM) czyli podatku granicznego związanego z emisjami CO2 poza Unią Europejską. Maciej Zaboronek - ekspert ds. polityki klimatycznej Odniosły się do tego Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (EKZZ) oraz IndustriAll Europe, które w komunikacie prasowym przedstawiają swoje stanowisko. Organizacje zwracają uwagę, że finansowanie transformacji w kontekście nowych przepisów musi być rozciągnięte na kolejne sektory w tym transport, budownictwo, rolnictwo, turystykę i inne. EKZZ nawołuje do wdrożenia ram Sprawiedliwej Transformacji zaproponowanych przez Światową Organizację Pracy w 2015 roku (Guidelines for a Just Transition). Miałyby one zostać prawnie włączone do Europejskiego Zielonego Ładu. Ramy te mają dawać pracownikom prawo do przewidywania planowanych zmian i zarządzania nimi w procesie dialogu społecznego. Mają umożliwić dokładne mapowanie i analizowanie wpływu transformacji na zatrudnienie i pożądane umiejętności także wśród poddostawców i dalszym łańcuchu produkcji, zarówno w całych państwach, regionach jak i zakładach. Wspomniane mapowanie byłoby ważnym uzupełnieniem ogólnej perspektywy Komisji Europejskiej, niezbędnym by opracować odpowiednie polityki społeczne towarzyszące transformacji zarówno na poziomie regionów jak i poszczególnych branż. Sekretarz Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych Ludovic Voet powiedział: "Związki zawodowe w całej Europie uważają, że przejście do neutralności klimatycznej jest pożądane, ale nie może się udać bez pracowników u steru zmian. Przyjęta polityka klimatyczna wpłynie na miejsca pracy i spowoduje wzrost cen. Aby złagodzić pracownicze i społeczne konsekwencje transformacji, nie możemy pozwolić, by podmioty rynkowe określały swoje strategie bez nas. Tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy jest konieczne, aby rozwiązać problem nierówności społecznych i przekonać pracowników, że oni i ich społeczności nie zostaną pozostawieni sami sobie. Niepowodzenie w przeprowadzeniu tej sprawiedliwej transformacji byłoby politycznie wybuchowe. Wzywamy przywódców instytucji UE i państw członkowskich do wdrożenia konkretnych środków, które sprawią, że sprawiedliwa transformacja stanie się rzeczywistością." Zastępczyni sekretarza generalnego IndustriAll Europe Judith Kirton-Darling: "Jako związki zawodowe przemysłu popieramy cel neutralności klimatycznej do 2050 r., ale nalegamy na potrzebę sprawiedliwej transformacji dla pracowników i strategii przemysłowej bogatej w miejsca pracy. Pracownicy rozpoczynają nową rewolucję przemysłową, która źle zarządzana powtórzy błędy i szkody społeczne z przeszłości. Dlatego też pilne jest ustanowienie ram prawnych, które zapewnią, że pracownicy będą współstanowić zachodzące zmiany. Nic o Nas, Bez Nas!". Więcej pod linkiem: https://www.etuc.org/en/pressrelease/fit-55-workers-cant-wait-any-longer-just-transition-rights

14 kwietnia 2023

Polska przystąpiła do drugiej analizy postępów z realizacji Agendy Organizacji Narodów Zjednoczonych 2030 i jej 17 celów zrównoważonego rozwoju. Projekt Raportu w tej sprawie przygotowało Ministerstwo Rozwoju i Technologii, do którego wiceprzewodnicząca OPZZ, Barbara Popielarz przekazała w imieniu OPZZ uwagi. Pierwszy Raport z postępów w realizacji przez Polskę Agendy ONZ 2030 wykonano w 2018 r. a więc trzy lata po jej przyjęciu przez tę organizację. Raport jest przekazywany przez rząd Organizacji Narodów Zjednoczonych. Więcej o Agendzie ONZ można przeczytać pod tym linkiem: https://kampania17celow.pl/agenda-2030/ OPZZ w swojej opinii skupiło się m.in. na mankamentach dokumentu to jest braku zawarcia w nim aspektów pracowniczych, w tym pominięcia kwestii wynagradzania pracowników oraz jakości dialogu społecznego oraz sposobie tworzenia projektu Raportu. Są one bowiem istotne z punktu widzenia wypełnienia przez Polskę Celów zrównoważonego rozwoju przyjętych w ramach ONZ. W tych obszarach OPZZ uznało, że postępy realizacji Agendy ONZ są niewystarczające a czas pozostały do wypełnienia Celów zrównoważonego rozwoju (2030 r.) uprawnia nas do oczekiwania podjęcia efektywnych działań publicznych. Związki zawodowe nie zostały włączone w proces przygotowania projektu Raportu. Choć Ministerstwo wybrało model partycypacyjny tworzenia dokumentu a Raport zawiera rozdziały przygotowane przez różne grupy interesariuszy (biznes, młodzież, organizacje pozarządowe) to jego treść nie uwzględnia głosu związków zawodowych. Mimo, że stanowią one istotne organizacje pozarządowe z punktu widzenia ich umocowania prawnego (Konstytucja RP) oraz liczby reprezentowanych osób (zrzeszają 1,5 mln osób i reprezentują wszystkich pracowników). Niewłączenie związków zawodowych na etapie tworzenia Raportu spowodowało, że w dokumencie widoczne jest pominięcie spraw pracowniczych i związkowych, istotnych z punktu widzenia osiągnięcia Celów Agendy ONZ i zrównoważonego rozwoju kraju. OPZZ oceniło działania rządu w ostatnich latach w obszarze poprawy warunków pracy i płacy pracowników sfery finansów publicznych z punktu widzenia Celów zrównoważonego rozwoju. W naszej ocenie, osią budowania odporności na przyszłe kryzysy a przez to efektywna realizacja Agendy 2030 powinna być inwestycja we wzrost jakości usług publicznych oraz poprawę warunków zatrudnienia w sferze finansów publicznych, w tym poprzez podniesienie wynagrodzeń pracowników tej sfery i takie zmiany w systemie ich wynagradzania, które uwzględnią ich tzw. spłaszczeniu. Sektor publiczny decyduje bowiem o sile instytucjonalnej państwa oraz jakości życia jego obywateli stwarzając jednocześnie podstawy do zrównoważonego rozwoju kraju. Krytycznie oceniliśmy fakt, że Raport praktycznie pomija kwestie warunków zatrudnienia pracowników w gospodarce i wyzwań w tym zakresie. W dokumencie brakuje refleksji na temat roli godnej pracy i godziwego wynagrodzenia pracowników w realizacji Celów Agendy ONZ, kształtowaniu zrównoważonego rozwoju kraju oraz zadań państwa w obszarze budowania warunków i postaw w sprzyjających godnej pracy w gospodarce. W konsekwencji, w projekcie Raportu nie przedstawiono działań na rzecz pracowników, w tym wzrostu jakości zatrudnienia, przestrzegania praw pracowniczych i związkowych. To niepokojące, zwłaszcza uwzględniając obecny kryzys inflacyjny, który negatywnie wpływa na poziom wynagrodzeń pracowników i stwarza ryzyko dla wypełnienia Celu 8. Agendy pn. Wzrost gospodarczy i godna praca. Raport powinien konsekwentnie wskazać na działania sprzyjające szybszemu wzrostowi wynagrodzeń oraz wzmocnieniu roli dialogu społecznego (rokowania zbiorowe) w tym procesie, ponieważ gwarantują one zrównoważony rozwój przedsiębiorstw. Musimy działać w większym stopniu na rzecz ograniczenia skali ubóstwa pracujących. Odpowiednie wdrożenie dyrektywy w sprawie adekwatnych plac minimalnych w UE należy wskazać jako jedno z właściwych ku temu narzędzi. Zrównoważony wzrost gospodarczy oznacza według OPZZ, że efekty wzrostu gospodarczego i zyski przedsiębiorstw powinny być dzielone w bardziej społecznie odpowiedzialny sposób aniżeli obecnie. Udział płac w PKB powinien, w naszej ocenie wzrosnąć, stąd m.in. postulat OPZZ wypracowania ustawowego mechanizmu negocjacji wzrostu wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw. W swojej opinii, OPZZ oceniło również działania rządu na rzecz równości płac, postulując o podjęcie dodatkowych działań powodujących ograniczenie luki płacowej w Polsce. Uznaliśmy, że odnotowane w Raporcie zmiany w systemie podatkowym dokonane w ostatnim czasie, mimo ich dobrego kierunku, nie powinny być stanowić ostatniego kroku w procesie kształtowania tego systemu celem osiągnięcia sprawiedliwości społecznej a przez to osiągnięcia Celu 10. Agendy ONZ.Nadal potrzebne w ocenie OPZZ są działania, które premiować będą pod względem podatkowym zatrudnienie na umowę o pracę, podniosą pracownicze koszty uzyskania przychodu, zwiększą w systemie podatkowym progresję (np. poprzez wprowadzenie dodatkowych progów i stawek w podatku PIT) oraz uwzględnią potrzebę mechanizmu waloryzującego jego główne parametry. Zwiększyły się bowiem w Polsce nierówności dochodowe. W 2021 r. przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w grupie 20% osób o najwyższych dochodach był 6,3 raza wyższy (w 2020 r. – 5,6 raza) wyższy od analogicznego dochodu 20% osób uzyskujących najniższe dochody. Oznacza to pogłębiający się wzrost dysproporcji dochodowych pomiędzy osobami najbogatszymi i najbiedniejszymi. OPZZ zwróciło się również o uzupełnienie Raportu o planowane działania w obszarze mieszkalnictwa, celem zwiększenia skali budownictwa komunalnego i na wynajem, Zwróciliśmy uwagę, że w Raporcie brakuje odniesienia do sprawiedliwej transformacji gospodarki w związku z wyzwaniami klimatycznymi (Cel 7. Czysta i dostępna energia). Nie wskazuje się wyzwań związanych z przekształceniami miejsc pracy w ramach adaptacji gospodarki do unijnych zobowiązań klimatycznych i potrzeby osiągnięcia sprawiedliwości społecznej tego procesu a także działań przeciwdziałających ubóstwu energetycznemu. Raport nie przedstawia również działań na rzecz sprawiedliwej transformacji cyfrowej, które pozwoliłyby pracownikom zaadaptować się do zmian polegających na cyfryzacji procesów gospodarczych. Uważamy, ze w tym zakresie należy działać na rzecz ochrony zatrudnienia oraz uniknięcia wykluczenia cyfrowego. W końcu, przypomnieliśmy rządowi o konieczności poprawy jakości konsultacji społecznych w procesie stanowienia prawa oraz negatywnie oceniliśmy brak postępów w tym zakresie. Potwierdzają to ostatnie dane Banku Światowego. Poprawa jakości stanowionego prawa, w tym poprzez polepszenie realizacji obowiązku konsultacji społecznych oraz bardziej efektywne włączenie partnerów społecznych w kształtowanie polityk państwa przyczyniłoby się do wzrostu produktywności realizacji Celów zrównoważonego rozwoju Agendy 2030, w tym np. Celu 16., Celu 8. czy Celu 9. (KP)

06 kwietnia 2023

5 kwietnia w siedzibie Ministerstwa Rozwoju i Technologii odbyło się kolejne posiedzenie Międzyresortowego Zespołu ds. Semestru Europejskiego.   Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej OPZZ Zespół spotkał się w kluczowym momencie bieżącego cyklu Semestru Europejskiego. Obecnie trwają bowiem prace nad przygotowaniem tegorocznej aktualizacji Krajowego Programu Reform na lata 2023-2024. W trakcie posiedzenia omówiono planowane zmiany w zarządzaniu gospodarczym. Celem reformy jest wzmocnienie finansów publicznych poprzez stopniową redukcję długu sektora instytucji rządowych i samorządowych. W tym celu Komisja Europejska proponuje, aby kraje członkowskie przygotowywały i wdrażały 4-letnie plany w oparciu o wytyczne KE. W drugim punkcie porządku obrad omówiono uwagi partnerów społecznych do projektu Krajowego Programu Reform 2023/2024. Partnerzy społeczni zwrócili uwagę przede wszystkim na następujące kwestie: konieczność podniesienia jakości regulacji i roli konsultacji społecznych w ramach stanowienia prawa; ograniczenie obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw, organizacji i obywateli; podjęcie działań dla poprawy kompetencji, zwłaszcza cyfrowych; podjęcie działań na rzecz równouprawnienia płci w sferze aktywności zawodowej; rozwiązanie problemów finansowych, kadrowych i organizacyjnych systemów ochrony zdrowia i opieki długoterminowej oraz bezpieczeństwa lekowego; przeciwdziałanie wzrostowi ubóstwa, niedostatku, deprywacji materialnej i wykluczenia społecznego oraz problemy rozwoju ekonomii społecznej; konieczność rozwiązania problemu ubóstwa energetycznego i rozwoju OZE. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych przedstawiając swoją opinię podkreśliło konieczność uregulowania w Krajowym Programie Reform spraw dotyczących wynagrodzeń w sektorze publicznym, realizacji Krajowego Planu Odbudowy, równouprawnienia i równości płci, polityki energetycznej, włączenia partnerów społecznych w kształtowanie polityk państwa, poprawy procesu konsultacji społecznych i jakości stanowionego prawa. W posiedzeniu uczestniczył Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej OPZZ (nq)

04 kwietnia 2023

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) kontynuuje działania na rzecz objęcia przedsiębiorstw energochłonnych pomocą państwa w związku ze wzrostem cen energii elektrycznej i gazu. Na ostatnim posiedzeniu Zespołu problemowego ds. polityki gospodarczej i rynku pracy Rady Dialogu Społecznego partnerzy społeczni przyjęli jednogłośnie stanowisko, w którym wyrażają zaniepokojenie kondycją ekonomiczną firm, dla których wzrost kosztów energii i paliw oznacza konieczność ograniczenia produkcji i redukcji zatrudnienia. Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej OPZZ W związku z opublikowaniem rządowego programu pomocy na rok 2022 pn. „Pomoc dla sektorów energochłonnych związana z nagłymi wzrostami cen gazu ziemnego i energii elektrycznej”, strona pracowników i strona pracodawców Zespołu problemowego ds. polityki gospodarczej i rynku pracy Rady Dialogu Społecznego wskazała, że zakresem realizacji tego programu wsparcia przedsiębiorców nie zostały objęte przedsiębiorstwa branży wyrobów metalowo-łożyskowych oraz podmioty z obszaru ochrony zdrowia – podmioty lecznicze wykonujące działalność leczniczą będące przedsiębiorcami, aptekami, laboratoriami diagnostycznymi, hurtowniami farmaceutycznymi, producentami leków, API i wyrobów medycznych oraz podmioty z branży telekomunikacyjnej. Pomocą dla przedsiębiorców energochłonnych nie zostali także objęci mali i średni przedsiębiorcy, którzy również jak duże przedsiębiorstwa, są narażone na negatywne skutki wzrostu kosztów energii i paliw. W szczególności dotyczy to wszystkich przedsiębiorców z branży gastronomicznej, piekarniczej, cukierniczej oraz meblarskiej, którzy jednocześnie są często firmami rodzinnymi o polskim kapitale. Z treścią stanowiska można zapoznać się TUTAJ i TUTAJ (nq)

23 marca 2023

W ramach corocznych prac Rady Ministrów nad Krajowym Programem Reform na lata 2023/2024, wiceprzewodnicząca OPZZ, Barbara Popielarz, przedstawiła opinię OPZZ do projektu tego dokumentu. Krajowy Program Reform to obszerny dokument, który Rada Ministrów ma obowiązek przekazać Komisji Europejskiej w kwietniu każdego roku w ramach procesu zarządzania gospodarczego Unii Europejskiej. W Programie rząd przedstawia planowane działania w obszarze m.in. finansów publicznych, rynku pracy, polityki gospodarczej, klimatycznej, transportu oraz zdrowia, które w jego ocenie odpowiadają na wyzwania i rekomendacje Rady i Komisji Europejskiej. Z punktu widzenia związków zawodowych jest zatem istotne, aby w dokumencie zostały określone takie inicjatywy, które będą korzystne z punktu widzenia pracowników. OPZZ, kierując się Programem OPZZ na lata 2022-2023, przedstawił postulaty w obszarze finansów publicznych, polityki wynagradzania pracowników, rynku pracy, ochrony zdrowia oraz procesu konsultacji społecznych. Przede wszystkim podkreśliliśmy, że rekomendowane przez Komisję prowadzenie polityki fiskalnej mającej na celu osiągnięcie ostrożnej sytuacji fiskalnej w średnim terminie nie może być realizowane poprzez ograniczenie nakładów na inwestycje w usługi publiczne i wynagrodzenia pracowników sfery finansów publicznych. Co więcej, ponowiliśmy postulat OPZZ wzrostu płac pracowników sektora publicznego. Dodatkowo, przedstawiliśmy rządowi postulat umieszczenia w Krajowym Programie Reform działań na rzecz szybszego wzrostu płac w gospodarce, zgodnie ze stanowiskiem przyjętym w tym zakresie na ostatnim Kongresie OPZZ. Temat wynagrodzeń został bowiem całkowicie pominięty w projekcie tego dokumentu, co oceniliśmy negatywnie z punktu widzenia celów polityki unijnej, potrzeb polityki krajowej oraz konieczności godziwego wynagradzania pracowników. Sprzeciwiliśmy się przy tym nieuwzględnieniu w Programie działań na rzecz likwidacji luki płacowej, oczekując uzupełnienia dokumentu w tym zakresie. Ponadto mocno zaakcentowaliśmy potrzebę poprawy praktyk w obszarze konsultacji społecznych i przyspieszenia realizacji działań, do których Rada Ministrów zobowiązała się w poprzednim roku celem zwiększenia roli konsultacji społecznych w procesie stanowienia prawa. Zawnioskowaliśmy przy tym po raz kolejny o przedstawienie do konsultacji PEP 2040, dyskusji z partnerami społecznymi na temat reformy ram fiskalnych zainicjowanych na poziomie UE a także przygotowania dokumentu strategicznego w obszarze polityki przemysłowej państwa. Zawnioskowaliśmy ponadto o usunięcie przeszkód stojących przed uruchomieniem środków z Krajowego Planu Odbudowy oraz zakończenia sporów generujących naliczanie Polsce kar finansowych przez Unię Europejską. Kroki te uznajemy za niezbędne dla ustabilizowania gospodarki i poprawy stanu finansów publicznych. W obszarze rynku pracy postulowaliśmy o uzupełnienie diagnozy zawartej w Krajowym Programie Reform oraz zwróciliśmy uwagę na brak w dokumencie działań zmierzających do ograniczenia skali fikcyjnego zatrudnienia, a także ograniczenia skali nadużywania umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy zachodzą przesłanki stosunku pracy, w tym z uwzględnieniem tego zjawiska wśród cudzoziemców. Ponadto oceniliśmy planowane działania rządu w obszarze ochrony zdrowia. W naszej ocenie, wyzwania w tym obszarze nie zostały wyczerpująco opisane w KPR. Uzupełnienia wymaga zwłaszcza część dotycząca szpitalnictwa, opieki długoterminowej i polityki kadrowej w ochronie zdrowia. Kluczowa przy tym w naszej ocenie jest pełna diagnoza wydatków ochrony zdrowia, z uwzględnieniem wydatków prywatnych oraz gospodarstw domowych. W opinii OPZZ, poruszył zatem obszernie kwestię reformy szpitalnictwa, problemy i potrzeby kadr medycznych i wyzwania w zakresie opieki długoterminowej. Uznaliśmy, że KPR należy uzupełnić o działania w obszarze profilaktyki zdrowotnej. (KP)

17 marca 2023

Aktualizacja „Polityki Energetycznej Polski do roku 2040” będzie przedmiotem konsultacji społecznych. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) otrzymało wczoraj od strony rządowej obietnicę, że w proces ten zostaną włączone związki zawodowe. Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej OPZZ W trakcie posiedzenia plenarnego Rady Dialogu Społecznego w dniu 16 marca 2023 r. OPZZ dużo miejsca poświęciło kwestii strategicznego dla polskiej gospodarki dokumentu pt. „Polityka Energetyczna Polski do roku 2040” (PEP2040) oraz projektowi tzw. rozporządzenia metanowego. W trakcie dyskusji OPZZ wskazało, że środowisko związkowe zrzeszone w OPZZ od dawna oczekuje aktualizacji PEP2040. Domagało się także poddania zmian, które zajdą w polityce energetycznej procesowi konsultacji społecznych ze związkami zawodowymi. W odpowiedzi na uwagi i pytania OPZZ Piotr Dziadzio, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, główny geolog kraju, pełnomocnik rządu ds. polityki surowcowej państwa, zapewnił OPZZ, że na najbliższym posiedzeniu Rady Ministrów ma zostać przyjęte uzupełnienie PEP2040 o czwarty filar transformacji energetycznej Polski – suwerenność energetyczną, której szczególnym elementem jest zapewnienie szybkiego uniezależnienia krajowej gospodarki od importowanych paliw kopalnych z Federacji Rosyjskiej. Całość zmian w zakresie aktualizacji PEP2040 ma zostać przekazana związkom zawodowym do konsultacji do połowy bieżącego roku. To bardzo ważna i dobra wiadomość, która stanowi odpowiedź na pismo Barbary Popielarz, wiceprzewodniczącej OPZZ, która w ubiegłym tygodniu zwróciła się do Anny Moskwy, minister klimatu i środowiska z wnioskiem o wskazanie przewidywanego terminu przekazania aktualizacji PEP2040 do konsultacji społecznych i przyjęcia jej przez Radę Ministrów. Pisaliśmy o tym TUTAJ. W zakresie projektu tzw. rozporządzenia metanowego minister Piotr Dziadzio zapewnił, że Polska była jedynym krajem, który sprzeciwił się nowo projektowanym przepisom. Wskazał, że rząd uruchomił działania dyplomatyczne, aby zwrócić uwagę opinii publicznej i instytucji europejskich na negatywne skutki projektu rozporządzenia na funkcjonowanie polskiej gospodarki. Niezależnie od tych działań premier Jacek Sasin skierował pisma do europosłów z wnioskiem o interwencję i lobbing w tym zakresie. Według zapewnień rząd ma pełną świadomość, że wejście w życie rozporządzenia jest zagrożeniem dla funkcjonowania polskiego przemysłu wydobywczego. (nq) 

06 marca 2023

Kondycja finansowa przedsiębiorstw energochłonnych, decyzje Wód Polskich dotyczące wniosków o zamianę taryf za wodę i ścieki oraz zwolnienia w FCA Powerterain Poland Sp. z o.o. w Bielsku-Białej – to główne tematy, którymi zajął się Zespół problemowy ds. polityki gospodarczej i rynku pracy Rady Dialogu Społecznego. Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej OPZZ Dnia 2 marca br. odbyło się posiedzenie Zespołu ds. polityki gospodarczej i rynku pracy Rady Dialogu Społecznego, któremu przewodniczył Kol. Leszek Miętek z OPZZ.  W trakcie posiedzenia członkowie Zespołu ponownie przenalizowali sytuację w przedsiębiorstwach energochłonnych. Zespół uznał, że w związku ze wzrostem kosztów energii i paliw pogarsza się sytuacja finansowa kolejnych branż, dlatego rządowym programem wsparcia powinny zostać objęte nowe grupy przedsiębiorstw. Zespół postanowił rozpocząć pracę nad modyfikacją stanowiska Zespołu z dnia 13 grudnia 2022 roku w sprawie objęcia dużych przedsiębiorstw i branż szczególnie narażonych na wzrost kosztów energii i paliw programem wsparcia w ramach i na zasadach ustawy z dnia 29 września 2022 r. o zasadach realizacji programów wsparcia przedsiębiorców w związku z sytuacją na rynku energii w latach 2022–2024. W kolejnym punkcie porządku obrad omówiono stanowiska i uchwały Wojewódzkich Rad Dialogu Społecznego w sprawie wysokości opłat za wodę i ścieki. Zespół podjął decyzję, że w trakcie kolejnych posiedzeń rozważy przygotowanie stanowiska w tej sprawie, ponieważ decyzje regulatora, czyli Wód Polskich zagrażają dalszej działalności przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych. Zespołu omówił ponadto, na wniosek Federacji Związków Zawodowych Metalowców i Hutników, problemy przedsiębiorstw przemysłu motoryzacyjnego. Strona społeczna zwróciła się do strony rządowej z wnioskiem o zwołanie posiedzenia Trójstronnego Zespołu Branżowego ds. Przemysłu Motoryzacyjnego, działającego przy Ministerstwie Rozwoju i Technologii, w celu omówienia kwestii zwolnień grupowych w FCA Powerterain Poland Sp. z o.o. w Bielsku-Białej.  (nq)

03 marca 2023

OPZZ przedstawiło Ministrowi Rozwoju i Technologii stanowisko w sprawie projektu ustawy o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe. Ustawodawca zaproponował zasadniczo wprowadzenie dwóch rozwiązań w celu nabycia mieszkania - konto oszczędnościowe oraz tzw. bezpieczny kredyt 2%. Zanim jednak przekazaliśmy uwagi, interweniowaliśmy odnośnie do sposobu konsultacji społecznych projektu, ponieważ wyznaczono jedynie kilka dni na przekazanie uwag. W następstwie naszego pisma partnerzy społeczni otrzymali na to 21 dni. Katarzyna Pietrzak, Wydział Polityki Gospodarczej OPZZ w swoim wystąpieniu wskazało, że obecna polityka mieszkaniowa państwa nie zapewnia potrzeb bytowych znacznej grupy obywateli, a mieszkania są niedostępne dla wielu osób ze względu na wysokie ceny ich zakupu. Nieadekwatna do potrzeb jest liczba lokali spółdzielczych, komunalnych, socjalnych i na wynajem budowana przez państwo, co wynika m.in. ze zbyt niskich nakładów publicznych na politykę mieszkaniową. W 2021 r. oddano do użytkowania jedynie 5,9 tys. mieszkań spółdzielczych, 3,1 tys. mieszkań komunalnych (gminnych), 3,3 tys. mieszkań społecznych czynszowych i 0,4 tys. mieszkań zakładowych (GUS). Uwzględniając to, OPZZ uznało, że w warunkach ograniczonych środków publicznych przeznaczanych przez państwo na politykę mieszkaniową oraz niezaspokojonych potrzeb mieszkaniowych osób najmniej zarabiających należy negatywnie ocenić projekt ustawy przedstawiony przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Uważamy, że zasoby publiczne powinny zostać w pierwszej kolejności skierowane na finansowanie instrumentów zwiększających dostępność mieszkań komunalnych, socjalnych i na wynajem. Instrumenty zawarte w projekcie są w praktyce dedykowane osobom o średnich i wyższych dochodach, które mają potencjał do gromadzenia oszczędności i osiągnięcia zdolności kredytowej bez absorbowania środków publicznych. Rozwiązania określone w projekcie mogą funkcjonować w ramach polityki mieszkaniowej państwa, jednak dopiero po efektywnej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych osób najbiedniejszych. Projekt utrwala aktualną normę, zgodnie z którą przeważająca część mieszkań nabywana jest przez obywateli w drodze kupna i wiąże się z wieloletnim zobowiązaniem kredytowym. OPZZ postuluje prowadzenie przez państwo długoterminowej, kompleksowej i adekwatnie finansowanej polityki mieszkaniowej państwa, która uwzględni zróżnicowanie dochodowe obywateli. W takie podejście wpisuje się jedynie zawarte w projekcie rozwiązanie wspierające inwestycje w ramach Społecznego Budownictwa Czynszowego. OPZZ wskazało, że kluczowym czynnikiem warunkującym budowanie zdolności kredytowej oraz gromadzenia oszczędności jest poziom dochodów do dyspozycji, w szczególności dochodów z pracy. Wynagrodzenia większości Polaków są jednak niskie. W poprzednim roku za przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej netto można było kupić w Warszawie 0,34 m kw. mieszkania a w Łodzi 0,74 m kw. Polacy potrzebują średnio 7,8 rocznych wynagrodzeń aby kupić 70 m mieszkanie. Polityka wynagradzania pracowników prowadzona przez państwo nie sprzyja gromadzeniu oszczędności. W rezultacie, stopa oszczędności gospodarstw domowych w Polsce wyniosła na koniec 2021 r. 2,8%. Na tle pozostałych państw Unii Europejskiej byliśmy najmniej oszczędzającym narodem. Wzrost płac jest kluczowy dla zwiększenia oszczędności Polaków. Jeśli chodzi o instrument bezpieczny kredyt 2%, to w ocenie OPZZ zmiany wymaga warunek udzielenia kredytu, mówiący o tym, że osoby mogą się o niego ubiegać, jeśli posiadają lub posiadały łącznie prawo własności jednego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w udziale nie wyższym niż 50% i nabyte w drodze dziedziczenia, jeżeli nie zamieszkują w tym lokalu albo domu od co najmniej 12 miesięcy. Wymóg ten eliminuje z możliwości otrzymania kredytu grupę osób, które nie miały możliwości wyprowadzenia się z domu rodzinnego i np. wynajęcia mieszkania bądź istniała potrzeba opieki nad osobą zależną w jej domu rodzinnym. (KP)