26 maja odbyło się spotkanie w Ukraińskim Domu, dotyczące pracowników migrujących w sektorze rolno-spożywczym w Polsce. Wzięła w nim udział Nataliia Kolesnik z Wydziału Międzynarodowego OPZZ, zajmująca problemami migrantów i uchodźców. W spotkaniu uczestniczyli także zaproszeni goście: dr Ewa Flaszyńska (Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej), Piotr Cergowski (Związek Sadowników RP), Benjamin Cope (Fundacja Nasz Wybór) oraz Monika Szulecka (Ośrodek Badań nad Migracjami UW). To spotkanie nawiązywało do opublikowanego niedawno raportu z badań dr. Kamila Matuszczyka.

Biuro prasowe OPZZ

Nataliia Kolesnik opowiedziała o doświadczeniach OPZZ Migranci często są zmuszani do pracy przymusowej - wyzysk, wstrzymywanie wynagrodzeń, ograniczanie w przemieszczaniu, przymus, odbieranie dokumentów oraz dumping - niższe wynagrodzenia, gorsze warunki pracy, obciążenie nadgodzinami i łamanie zasad BHP są niestety codziennością. Nataliia Kolesnik podczas spotkania powiedziała także, jaką rolę odgrywają Związki Zawodowe w ochronie praw pracowników oraz jak zachęcać pracowników do dołączania do Związków Zawodowych. „Polskie Związki Zawodowe starają się aktywnie pomóc przymusowym migrantom w rozwiązaniu ich problemów z pracodawcą i obronie swoich praw oraz mieć godną pracę – godne wynagrodzenie, bezpieczne i pewne miejsce pracy, szanowania prawa i wolność słowa” – mówiła Nataliia Kolesnik.

Spośród wielu wysoko rozwiniętych krajów Polska zajmuje szczególną pozycję na mapie globalnych migracji zarobkowych. Zmiana statusu migracyjnego Polski nie byłaby możliwa bez liberalizacji polityki zatrudniania cudzoziemców oraz rozwiązań dedykowanych przyjmowaniu ich do pracy m.in. w rolnictwie. Sytuacja związana z przymusowymi migracjami Ukraińców w 2022 roku przyniosła nowe rozwiązania w zakresie zatrudniania pracowników sezonowych.

Produkcja w sektorze rolno-spożywczym, zwłaszcza zbiory owoców i warzyw, opiera się w dużej mierze na dostępie do sezonowej siły roboczej. Rozwiązaniem dla pracodawców borykających się z problemem zapewnienia „rąk do pracy” jest rekrutowanie pracowników cudzoziemskich. Silnie motywowani względami ekonomicznymi obcokrajowcy wciąż godzą się na niestabilne warunki zatrudnienia i niskie zarobki.

Zatrudnienie w sektorze rolno-spożywczym cechuje się dużą niestabilnością i niepewnością. Rytm pracy zależy w dużej mierze od warunków atmosferycznych, które coraz częściej bywają nieprzewidywalne. W ekstremalnych sytuacjach może się zdarzyć, że ze względu na zniszczenie plonów pracownicy będą zwalniani lub w danym sezonie po prostu nie będą mieli pracy.

To właśnie rolnicy, zwłaszcza zrzeszeni w związki pracodawców czy grupy producentów określonej żywności (np. owoców miękkich), są aktywnymi lobbystami na rzecz liberalnych przepisów zatrudniania cudzoziemców. Implementowane na całym świecie programy migracji tymczasowej są przede wszystkim rezultatem partykularnych potrzeb tej zbiorowości pracodawców.

Na tym tle szczególnie rysuje się sytuacja cudzoziemskich pracowników sezonowych w Polsce. W ciągu ostatnich kilkunastu lat, przede wszystkim dzięki intensywnemu napływowi obywateli Ukrainy, Polska stała się nową destynacją imigracyjną. Imigranci postrzegani są powszechnie jako pracownicy pożądani przez rolników, sadowników czy przedsiębiorców zajmujących się przetwórstwem żywności.

Chociaż obecnie w Polsce jest duża liczba uchodźców i migrantów, co jednak nie zlikwidowało wciąż rosnącego problemu deficytu siły roboczej. W związku z nowymi wyzwaniami pracodawcy świadomie zmieniają swoje strategie wobec pracowników cudzoziemskich, zwłaszcza w kontekście oferowanych warunków pracy i zakwaterowania. Choć sytuacja w wielu aspektach uległa poprawie, potrzeba inicjowania dalszych, długofalowych rozwiązań, które z jednej strony zapewnią stały napływ niezbędnej liczby imigrantów zarobkowych, a z drugiej strony zagwarantują im godne warunki zatrudnienia. W realizację tego zadania powinni zostać włączeni różni interesariusze, nie tylko instytucje publiczne i partnerzy społeczni, ale także sami pracownicy, media czy liderzy społeczności lokalnych oraz Związki Zawodowe. 

(NK)