Renata Górna, dyrektor Wydziału Polityki Społecznej OPZZ
Debata, którą nazwaliśmy przekornie: ,,Maksymalna temperatura w miejscu pracy – czy to możliwe ?” miała za zadanie ocenić sprawczość tego pytania – czy jest to możliwe, a jeśli tak – jakimi sposobami określić górną granicę temperatury, bezpieczną i komfortową do pracy. Zgodność uczestników dyskusji w odpowiedzi na to pytanie była jednoznaczna – potrzebne są normy prawne powszechnie obowiązujące, powiązane z promowaniem dobrych praktyk, w poszczególnych branżach i w zależności od stanowiska pracy.
Obecne przepisy jasno określają, że pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom nieodpłatnie napojów chłodzących, jeżeli temperatura w pomieszczeniach, w których wykonują pracę przekracza 28°C. Jeśli pracownicy pracują na powietrzu, pracodawca musi dostarczyć im napoje chłodzące, gdy temperatura powietrza przekracza 25°C. Obecnie nie ma regulacji określającej precyzyjnie górną granicę temperatury w biurze czy na zewnątrz stanowisk pracy, która uprawniałaby osoby zatrudnione do zrezygnowania z wykonywania pracy w danym dniu bądź okresie. W mediach, przy pojawiających się wypadkach przy pracy wskutek przegrzania pracownika, pojawiały się niejednokrotnie pytania - czy można odmówić świadczenia pracy podczas upałów ? W świetle obowiązującego dziś prawa żaden przepis nie formułuje jasnego przyzwolenia do rezygnacji z pracy przy danych warunkach atmosferycznych. Choć nie zapominajmy, że taką sytuację możemy ,,podciągnąć” pod art. 210 Kodeksu pracy mówiący o tym, że jeśli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i zagrażają bezpośrednio zdrowiu lub życiu pracownika, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy. Praktyka pokazuje, że tak się nie dzieje. Warto także podkreślić, że pracodawcy także coraz częściej dostrzegają problem braku przepisów o maksymalnych temperaturach w pracy. Wielu z nich, w razie utrzymujących się upałów już teraz np. skraca czas pracy. Widzą też inne rozwiązania: uważają, że najpierw należy zadbać o promowanie dobrych rozwiązań, opracować wytyczne i dobre praktyki, a dopiero w razie braku efektów - pomyśleć o ewentualnych zmianach w prawie.
Inne kraje europejskie różnie poradziły sobie z tym zagadnieniem.
Przykładowo, w Grecji, w sytuacji występowania fali upałów zalecane są następujące różne środki techniczne i organizacyjne: organizację czasu pracy poprzez planowanie przerw o odpowiedniej długości, planowanie prac wiążących się z dużym obciążeniem termicznym dla pracowników w okresach poza występowaniem szczytowych temperatur, zapewnienie chłodnej wody pitnej o temperaturze 10-15 °C czy odpowiedniego nakrycia głowy bądź środków ochrony skóry. W Hiszpanii z kolei, zaleca się wprowadzenie różnych środków ostrożności dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników w razie narażenia na wysokie temperatury. Są: dostarczanie wody i/lub chłodnych napojów izotonicznych, zapewnienie chłodnego miejsca na przerwy w pracy, zwiększanie liczby przerw i informowanie pracowników o konieczności korzystania z przerw, rotacje pracowników, zakaz pracy w pojedynkę.
W dyskusji związkowej OPZZ udział brali przedstawiciele – eksperci z: Centralnego Instytutu Ochrony Pracy z Pracowni Obciążeń Termicznych, Departamentu Prawnego w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej oraz Departamentu Nadzoru i Kontroli z Głównego Inspektoratu Pracy. Rozmawialiśmy o wpływie wysokich temperatur na warunki pracy i obciążenie termiczne pracownika, pracy w wysokich temperaturach w świetle działania Państwowej Inspekcji Pracy oraz prawnych aspektach temperatur w miejscu pracy. W wypowiedziach partnerów instytucjonalnych zwrócono uwagę na wiele interesujących wątków związanych z wiodącym tematem dyskusji. Podkreślano, że temat jest bardzo złożony – nie tylko sama temperatura jest istotna, ale i wiele innych wskaźników wpływających na obciążenie cieplne i termiczne pracownika w procesie pracy. Są nimi m.in. ciężkość pracy, temperatura powietrza, używanie odzieży ochronnej przez pracownika. Zwrócono uwagę na konieczność zwiększenia roli oceny ryzyka zawodowego w ustalaniu pracy w komforcie cieplnym, uwzględnianie innych form organizacji pracy, zwiększenie roli konsultacji ze związkami zawodowymi i społecznych inspektorów pracy w ocenie warunków pracy. Związkowcy przytaczali szereg przykładów trudnych sytuacji związanych z przekraczaniem temperatur na stanowiskach pracy, nawet zagrażających zdrowiu i życiu pracowników.
W najbliższym czasie OPZZ opracuje propozycje rekomendacje związkowe w zakresie regulacji maksymalnych temperatur w miejscu pracy, rozpoczynające dialog instytucjonalny w kierunku zmiany prawa.
Zapis wideo konferencji można obejrzeć tutaj:
