22 września weszły w życie przepisy z zakresu prawa pracy istotne dla pracowników pozostających w sporze z pracodawcą, w tym podlegających szczególnej ochronie działaczy związkowych. Regulacje te zostały wprowadzone do ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) w związku z uchwaleniem ustawy o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw.
Magdalena Kossakowska, Wydział Prawno-Interwencyjny OPZZ
Zgodnie ze zmienionym brzmieniem art. 477² § 2 k.p.c. sąd uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, na wniosek pracownika będzie musiał nałożyć w wyroku na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. W dotychczasowym stanie prawnym praktyka sądowa nie była w tej materii jednolita z uwagi na brak związania sądów wnioskami pracowników.
W art. 7555 k.p.c. wprowadzona została szczególna regulacja dotycząca zabezpieczenia w sprawach z zakresu prawa pracy, zgodnie z którą w przypadku spełnienia się ustawowych przesłanek sąd będzie zobowiązany do udzielenia określonego sposobu zabezpieczenia. W myśl omawianego przepisu w sprawach z zakresu prawa pracy, w których pracownik podlegający szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia (m.in. działacz związkowy, kobieta w ciąży, pracownik w wieku przedemerytalnym) dochodzi roszczenia o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lubo przywrócenie do pracy, sąd na wniosek uprawnionego na każdym etapie postępowania udzieli zabezpieczenia przez nakazanie dalszego zatrudnienia go przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Sąd będzie mógł odmówić udzielenia zabezpieczenia wyłącznie w sytuacji oczywiście bezzasadnego roszczenia. Podstawą udzielenia zabezpieczenia będzie jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia, co oznacza, że pracownik nie będzie mieć obowiązku wykazania interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia będzie podlegać wykonaniu w drodze egzekucji.
Pracodawca będzie mógł żądać uchylenia prawomocnego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wyłącznie jeżeli wykaże, że po udzieleniu zabezpieczenia przez sąd zaistniały przesłanki, o których mowa w art. 52 § 1 k.p.c, tj. uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Zmiana postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia jest niedopuszczalna. Na postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia przysługiwać będzie zażalenie do sądu drugiej instancji.
Dzięki wyżej omówionej regulacji prawnej pozycja procesowa pracowników szczególnie chronionych będzie silniejsza. W toku prac legislacyjnych nad ww. zmianami podkreślono, że zwiększenie ochrony trwałości stosunku pracy pracowników szczególnie chronionych na gruncie prawa procesowego ma na celu zapobieganie skutkom długotrwałych procesów sądowych, urealniając tą ochronę. Kolejny argument za przedstawionymi zmianami ma związek z aspektem społecznym, leżącym u podstaw udzielenia szczególnej ochrony[1]: „Celem udzielenia gwarancji stabilności zatrudnienia w przypadku działaczy związkowych i innych członków przedstawicielstw pracowniczych (np. rady pracowników, europejskiej rady zakładowej) jest zagwarantowanie niezależnej, samorządnej i niezakłóconej działalności związku zawodowego lub innego przedstawicielstwa pracowniczego, potrzeba realnej ochrony praw i interesów pracowniczych zagrożonych zakłóconym działaniem związku zawodowego czy innego przedstawicielstwa pracowniczego czy też potrzeba utrzymania pokoju społecznego w zakładzie pracy”.
[1] zob. uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw.
