Norbert Kusiak, dyrektor Wydział Polityki Gospodarczej, sekretarz Prezydium Rady Dialogu Społecznego (OPZZ).
Zgodnie z art. 25 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy.
Z kolei ust. 6 stanowi, że inna niż pracownik osoba wykonująca pracę zarobkową ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jej funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy. Osoba ta zachowuje prawo do wynagrodzenia, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Analogiczne rozwiązania są przewidziane dla pracownika lub innej osoby wykonującej pracę zarobkową dla dokonania doraźnej czynności wynikającej z funkcji związkowej, pełnionej w zakładzie pracy.
Niestety, w ostatnim czasie coraz częściej spotykamy się z przypadkami, w których pracodawcy – w tym instytucje publiczne oraz spółki Skarbu Państwa – odmawiają zwolnienia działaczy związkowych z obowiązków zawodowych, mimo że ci muszą wykonać doraźną czynność związkową. Z niepokojem zauważamy, że przypadki odmowy zwolnienia pracowników od pracy zawodowej dotyczą również osób pełniących funkcje doradcze w Radzie Dialogu Społecznego. Takie działania utrudniają udział ekspertów w pracach Rady, co osłabia efektywność dialogu społecznego i podważa jego znaczenie.
Praktyki te stanowią poważne naruszenie prawa do swobodnej działalności związkowej, która jest gwarantowana przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej oraz międzynarodowe standardy ochrony praw pracowniczych.
OPZZ zwraca uwagę, że niektórzy pracodawcy stosują zawężającą interpretację przepisów, podważając charakter doraźnych czynności związkowych, mimo że spełniają one wszystkie wymagane kryteria. W praktyce prowadzi to do sytuacji, w których reprezentanci pracowników nie mogą pełnić swoich funkcji w sposób zgodny z przepisami prawa. Co więcej, działania te mają na celu zastraszanie i wywieranie presji na działaczy związkowych, a także ignorowanie orzecznictwa sądowego oraz interpretacji organów nadzoru, które jednoznacznie wskazują na szerszy zakres ochrony działaczy związkowych.
Zwolnienie od pracy zawodowej na czas wykonywania doraźnych czynności związkowych jest niezbędnym elementem skutecznego funkcjonowania organizacji związkowych. Bez takiej ochrony, reprezentacja pracownicza staje się osłabiona, co utrudnia prowadzenie efektywnego dialogu społecznego. Co istotne, przypadki odmowy zwolnienia związkowca na czas wykonywania doraźnej czynności mogą być traktowane jako naruszenie ustawy o związkach zawodowych, a tym samym stanowić podstawę do interwencji organów ścigania.
OPZZ zaapelowało do Piotra Dudy, przewodniczącego Rady Dialogu Społecznego o podjęcie działań zmierzających do przeciwdziałania tym naruszeniom. Wśród proponowanych przez OPZZ działań znajduje się wystosowanie pisma do organów właścicielskich, przypominającego o obowiązku przestrzegania przepisów ustawy o związkach zawodowych przez pracodawców.
Ponadto, OPZZ wnioskuje o zwrócenie uwagi Państwowej Inspekcji Pracy oraz Ministerstwu Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na konieczność skuteczniejszej egzekucji prawa w tym zakresie oraz rozważenie działań legislacyjnych lub interpretacyjnych, które wzmocnią ochronę prawną działaczy związkowych.
Zdaniem OPZZ, tylko odpowiednia reakcja władz i podmiotów nadzorujących spółki z udziałem Skarbu Państwa może skutecznie przeciwdziałać naruszeniom prawa oraz wzmocnić pozycję związków zawodowych w Polsce.
(nq)
