Katarzyna Pietrzak, Wydział Polityki Gospodarczej OPZZ
Zgodnie z zapisami Agendy ONZ, każdy człowiek na świecie powinien mieć dostęp do czystej wody i urządzeń sanitarnych. Niestety szacuje się, że do 2050 roku co najmniej co czwarta osoba na świecie będzie mieszkać w kraju dotkniętym chronicznym lub okresowym deficytem wody pitnej. Zapewnienie dostępu do wody i urządzeń sanitarnych jest niezbędne do spełnienia wielu innych praw człowieka oraz podstawowych standardów pracy, w tym zapewnienia ludziom zdrowia, a także bezpieczeństwa i higieny pracy w ramach zatrudnienia oraz wolności od dyskryminacji ze względu na płeć.
Mimo że w Polsce większość osób korzysta z mieszkań wyposażonych w podstawowe instalacje sanitarno-techniczne (zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego - 94,8 proc.) to dane Narodowego Spisu Powszechnego w 2021 r. wskazują, że nadal prawie 800 tys., czyli 5,2 proc. ogółu mieszkańców żyje na co dzień w mieszkaniach bez dostępu do toalety. Ponadto wyniki Narodowego Spisu Powszechnego wskazują, że ok. 445 tys. mieszkań nie ma dostępu do bieżącej wody. Konieczne są zatem inwestycje publiczne celem poprawy warunków mieszkaniowych społeczeństwa, w ramach systemowej polityki mieszkaniowej państwa.
Usługi wodno-kanalizacyjne to podstawowe usługi, które powinny być świadczone przez sektor publiczny, ponieważ doświadczenia z prywatyzacji tych usług w innych państwach na świecie wskazują na negatywne konsekwencje w postaci narażenia na niebezpieczeństwo korzystania przez mieszkańców z praw człowieka.
Dostęp do wody pitnej i urządzeń sanitarnych są niezbędne dla tworzenia godziwych miejsc pracy. Dlatego dostęp do bezpiecznej wody pitnej i urządzeń sanitarnych należy uznać za prawo człowieka. Planowanie, rozwój i zarządzanie infrastrukturą publiczną i usługami publicznymi muszą zapewniać pracownikom regularny dostęp do bezpiecznej wody pitnej i bezpiecznych, godnych warunków sanitarnych. W ocenie OPZZ należy również uznać, że prawo do wody pitnej i urządzeń sanitarnych musi wiązać się z zapewnieniem, aby pracownicy mieli w ciągu pracy, zapewniony przez pracodawcę, bezpłatny i nielimitowany dostęp do wody pitnej, prawo do płatnych przerw na odpoczynek i regularnych przerw na toaletę, aby umożliwić pracownikom dostęp do urządzeń sanitarnych w godzinach pracy, kiedy ich potrzebują, bez zwłoki, utraty dochodów lub jakichkolwiek innych szkód.
