Zakończyło się Polityczne Forum Wysokiego Szczebla (HLPF) ONZ w sprawie Agendy ONZ i jej Celów zrównoważonego Rozwoju. Polska jako jedno z 49 państw przedstawiła na Forum sprawozdanie z działań podejmowanych w ostatnich latach na rzecz wypełnienia zapisów Agendy ONZ. Na Forum państwa dyskutowały o stanie realizacji Agendy ONZ, której Cele powinny zostać wypełnione w ciągu następnych 7 lat. Wnioski z Forum nie są optymistyczne. Jeśli chodzi o stan realizacji przez państwa zobowiązań przyjętych przez siebie na arenie międzynarodowej w 2015 r.

Katarzyna Pietrzak, Wydział Polityki Gospodarczej, OPZZ

Na półmetku drogi do 2030 r., który został określony jako termin wypełnienia Celów Zrównoważonego Rozwoju zawartych w Agendzie 2030, postęp ich realizacji jest niewielki. Wstępna ocena około 140 celów, dla których dostępne są dane, pokazuje, że tylko około 12% z nich jest na dobrej drodze; ponad połowa, choć wykazuje pewne postępy, jest umiarkowanie lub poważnie opóźniona a około 30% albo nie odnotowało żadnego postępu, albo cofnęło się poniżej poziomu bazowego z 2015 roku. Pokazuje to, że przyjęte przez państwa zobowiązania na forum międzynarodowym w obszarze zrównoważonego rozwoju, z trudem negocjowane, nie są w praktyce realizowane.

Zgodnie z obecnymi trendami, w 2030 roku 575 milionów ludzi nadal będzie żyło w skrajnym ubóstwie, a tylko około jedna trzecia krajów osiągnie cel zmniejszenia o połowę krajowego poziomu ubóstwa. Co szokujące, świat powrócił do poziomu głodu niespotykanego od 2005 r., a ceny żywności pozostają wyższe w większej liczbie krajów niż w latach 2015-2019. W 2015 roku 589 milionów ludzi doświadczało głodu, a do 2021 roku liczba ta wzrosła do 768 milionów. Prognozy pokazują, że do 2030 roku około 670 milionów ludzi nadal będzie borykać się z głodem - 8 procent światowej populacji, tyle samo co w 2015 roku. W 2022 roku 2,2 miliarda ludzi nadal nie miało dostępu do bezpiecznie zarządzanych usług wody pitnej, 3,5 miliarda nie miało dostępu do bezpiecznie zarządzanych usług sanitarnych. Brak zmian spowoduje, że do 2030 r. około 660 milionów ludzi pozostanie bez elektryczności. Biorąc pod uwagę obecny stan rzeczy, zniwelowanie różnic w ochronie prawnej ze względu na płeć i usunięcie dyskryminujących przepisów zajmie 286 lat.

Aktualne pozostają również wyzwania w obszarze godnej pracy. W 2022 r. 58,0 proc. osób zatrudnionych na całym świecie pracowało w szarej strefie, co oznacza około 2 mld pracowników zatrudnionych na niepewnych warunkach, z których większość nie jest objęta żadną formą ochrony socjalnej. Mediana różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w 102 krajach wynosi około 14 procent. Obliczenia te opierają się jednak wyłącznie na średnich zarobkach godzinowych, a zatem nie uwzględniają takich cech, jak sektor lub zawód, poziom wykształcenia lub ilość doświadczenia zawodowego. Udział produkcji gospodarczej zarobionej przez pracowników odnotował znaczny spadek w ciągu 15 lat, z 54,1 procent w 2004 roku do 52,6 procent w 2019 roku. Spadek ten odpowiada średnio 590 USD (parytet siły nabywczej) na pracownika. Ponieważ zarobki z pracy są szczególnie ważne dla osób mniej zamożnych i znajdujących się w trudnej sytuacji, a pracownicy o niższych dochodach zostali nieproporcjonalnie dotknięci kryzysem, obserwowany spadek jest niepokojący. Obecne globalne spowolnienie gospodarcze według ONZ prawdopodobnie zmusi również większą liczbę pracowników do zaakceptowania niższej jakości, słabo płatnych miejsc pracy, w których brakuje bezpieczeństwa zatrudnienia i ochrony socjalnej. Według ONZ należy temu przeciwdziałać.

ONZ w swojej analizie na potrzeby Forum określiła obecnie funkcjonujący system finansowy jako moralnie upadły i wymagający gruntownej reformy, aby stawić czoła rosnącemu zadłużeniu, niepewności gospodarczej i napięciom handlowym, jednocześnie promując sprawiedliwe wynagrodzenie i godną pracę dla młodych ludzi.

W związku z tym, Organizacja Narodów Zjednoczonych na zakończonym właśnie Forum wezwała szefów państw i rządów do ponownego podjęcia siedmioletnich, przyspieszonych, trwałych i transformacyjnych działań, zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym, aby zrealizować obietnicę Celów Zrównoważonego Rozwoju Agendy ONZ.

ONZ wezwała do zmian systemu finansowego i gospodarczego, tak aby odpowiadał on na dzisiejsze wyzwania. Postulowano wzmocnienie spójności społecznej w celu zapewnienia godności, możliwości i praw dla wszystkich, przy jednoczesnej reorientacji gospodarek poprzez transformację kierunku tworzenia gospodarek odpornych na kryzysy. Wskazano na potrzebę nadania realnego znaczenia zobowiązaniu do niepozostawiania nikogo w tyle poprzez rozszerzenie zakresu ochrony socjalnej i dostępu do podstawowych usług, tworzenie możliwości zatrudnienia w gospodarce opiekuńczej, cyfrowej i ekologicznej; pilne zajęcie się głębokim kryzysem w edukacji; wzmocnienie działań na rzecz równości płci, wykorzystanie technologii cyfrowych w celu zlikwidowania podziałów oraz przeciwdziałaniu wykluczeniu grup marginalizowanych, takich jak osoby niepełnosprawne. Forum ONZ dużo uwagi poświęciło również problemom klimatycznym i wezwało w związku z tym państwa do działań na rzecz zapewnienia obywatelom ich prawa do zdrowego środowiska.

Na Forum wskazano również na potrzebę uruchomienia przez państwa znaczących środków finansowych na działania prowadzące do wypełnienia Celów zrównoważonego rozwoju Agendy ONZ do 2030 r.