W dniach 21-22 listopada 2024 r. w Budapeszcie odbyła się konferencja przedstawicieli związków zawodowych z krajów Grupy Wyszehradzkiej (V4). Spotkanie było okazją dla przedstawicieli związków zawodowych z grupy V-4 do wymiany doświadczeń. Dyskusje toczyły się wokół sytuacji na rynku pracy, systemów i polityk innowacji w UE-CEE, implementacji dyrektywy o płacy minimalnej, układów zbiorowych pracy oraz rozwoju ruchu związkowego.
Pierwszego dnia spotkania dr Melinda Mészáros (prezydent węgierskiej centrali związkowej LIGA) powitała gości, podkreślając znaczenie współpracy regionalnej.
Pierwszym punktem programu była dyskusja na temat aktualnych wyzwań i sukcesów ruchu związkowego i rynku pracy.
Reprezentująca OPZZ, Magdalena Chojnowska z wydziału międzynarodowego omówiła sytuację pracowników na naszym rynku pracy, podkreślając wysoki wskaźnik zatrudnienia w porównaniu z innymi krajami UE, historycznie niską stopę bezrobocia na poziomie 5% oraz nierównomierny rozkład stóp bezrobocia między obszarami miejskimi i wiejskimi. Odniosła się również do kwestii takich jak niewystarczający wzrost płac w sektorze publicznym i możliwa bariera wzrostu płac wynikająca z unijnej procedury nadmiernego deficytu, którą Polska ma zostać objęta w 2025 roku. Wspomniała o decyzji polskiego rządu o wdrożeniu szybkiej ścieżki dostosowawczej, potencjalnie skutkującej drastycznymi cięciami.
Za pośrednictwem łącza internetowego odbyło się spotkanie z zastępcą sekretarza generalnego Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych, Tea Jarc, która przedstawiła przegląd bieżących priorytetów EKZZ w zakresie polityki przemysłowej, odnowy związków zawodowych, rozwoju konkurencyjności, mieszkalnictwa, europejskiego dialogu społecznego oraz przyszłych zmian w finansowaniu strukturalnym UE w kontekście regionu Grupy Wyszehradzkiej.
Drugiego dnia spotkanie liderów związków zawodowych V4 było kontynuowane w rozszerzonym formacie z dwoma zaproszonymi prelegentami, którzy przedstawili tematy do dyskusji. Dr Ernst Hillebrand, szef biura FES w Budapeszcie, przedstawił przegląd możliwości regionu w zakresie sprostania przyszłym wyzwaniom gospodarczym. Ocenił, że pod względem dostępności kapitału ludzkiego, takiego jak wiedza techniczna, region Europy Środkowo-Wschodniej plasuje się dobrze według badania PISA, ale innowacyjność w regionie jest niska w porównaniu do produkcji i wytwarzania. Zwrócił również uwagę na wysoki odsetek firm zarządzanych z zagranicy w regionie w porównaniu ze średnią europejską.
Przedstawicielka OPZZ podkreśliła, że:
„inwestycje i innowacje powinny być rozpatrywane łącznie, ponieważ innowacyjność i wysokie płace są ze sobą ściśle powiązane. Aby firmy były innowacyjne, konieczne są inwestycje w badania i rozwój”.
Zwróciła również uwagę na niewystarczające krajowe inwestycje w stosunku do PKB, zwłaszcza w badania i rozwój, gdzie wydatki są o połowę niższe niż w krajach skandynawskich.
Podkreśliła też znaczenie inwestowania w innowacje w celu stymulowania wzrostu płac, i przedstawiła niskie koszty pracy jako przeszkodę dla innowacji. W przededniu prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej podkreśliła potrzebę jasnej polityki przemysłowej w celu określenia celów rozwojowych Polski na przyszłość. Wsparcie, dotacje i inwestycje powinny być przejrzyste dla społeczeństwa, aby zapewnić jasność i kierunek rozwoju kraju.
W ostatnim panelu omówiono stan ochrony zbiorowej w państwach członkowskich UE, podkreślając różne wartości referencyjne dla średnich wynagrodzeń w ich przepisach krajów grupy V4 Podkreślono wysiłki mające na celu rozszerzenie zakresu układów zbiorowych pracy i omówiono różne korzyści dostępne dla członków związków zawodowych w Europie, a także wyzwania, takie jak brak partnerów ze strony pracodawców i progi reprezentatywności. Omówiono możliwość bezpośredniego otrzymywania dotacji unijnych przez partnerów społecznych, a także sankcje i monitorowanie przestrzegania zobowiązań wynikających z układów zbiorowych.
Dyskusję zakończyła dr Melinda Mészáros, która stwierdziła, że związki zawodowe mają jeszcze wiele do zrobienia, podziękowała związkom zawodowym za ich udział i wyraziła nadzieję, że spotkanie będzie kontynuowane wkrótce.
