Delegowanie pracowników to zjawisko, które coraz częściej nie przypomina tymczasowego świadczenia usług, a wręcz staje się trwałym modelem biznesowym. Pracownicy są wysyłani do pracy za granicę, często przez długie łańcuchy podwykonawców, w warunkach, które nie zawsze odpowiadają standardom kraju przyjmującego. Właśnie dlatego temat delegowania stał się priorytetem dla ELA – instytucji, która wspiera egzekwowanie unijnych przepisów w zakresie mobilności pracowników i koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Podczas szkolenia omówiono kluczowe przepisy prawa unijnego, w tym dyrektywy dotyczące delegowania oraz dyrektywę wykonawczą, która nakłada na państwa członkowskie obowiązek prowadzenia skutecznych i adekwatnych kontroli. Jednym z największych wyzwań jest zaniżanie wynagrodzeń, fikcyjne samozatrudnienie czy brak zgłoszenia pracownika do odpowiedniego systemu ubezpieczeń społecznych. Bardzo ważnym wątkiem były kontrole skoordynowane (tzw. CJIs), które ELA organizuje wspólnie z państwami członkowskimi – to praktyczne narzędzie umożliwiające sprawdzenie, czy przepisy są rzeczywiście przestrzegane na poziomie transgranicznym.
Z punktu widzenia związków zawodowych niezwykle istotne są zapisy dające partnerom społecznym realny wpływ na działania ELA. Organizacje związkowe mogą sygnalizować nadużycia, uczestniczyć w kampaniach informacyjnych i edukacyjnych, konsultować raporty i analizy, a także brać udział w szkoleniach oraz spotkaniach roboczych. ELA wyraźnie podkreśla, że to właśnie związki zawodowe – będące często pierwszym punktem kontaktu dla pracowników – są kluczowym partnerem w walce z naruszeniami prawa pracy.
Warto też wspomnieć o praktycznej stronie kontroli: inspektorzy pracy, wspierani przez ekspertów ELA i tłumaczy, przeprowadzają wywiady z pracownikami, sprawdzają dokumentację płacową, kontrakty, warunki zakwaterowania. Szczególną uwagę poświęca się sektorom wysokiego ryzyka, takim jak budownictwo, HoReCa czy transport drogowy, gdzie nieprawidłowości pojawiają się najczęściej.
Podczas wydarzenia zaprezentowano także krajowych oficerów łącznikowych (NLO), którzy pełnią funkcję „mostu” między władzami krajowymi, partnerami społecznymi a ELA. Ich zadaniem jest m.in. ułatwianie wymiany informacji, wspieranie inspekcji czy koordynacja wydarzeń krajowych związanych z mobilnością pracowników.
ELA prowadzi również szerokie kampanie informacyjne, z których najnowsza – #FairHORECAinEU – skierowana jest do pracowników i pracodawców z sektora hotelarsko-gastronomicznego. Związki zawodowe są zapraszane do współtworzenia tych działań, dzięki czemu mogą realnie wpływać na poprawę warunków pracy pracowników mobilnych.
Szkolenie w Bratysławie pokazało, że delegowanie pracowników to temat złożony, ale jednocześnie dający ogromne możliwości działania dla związków zawodowych. Współpraca z ELA otwiera nowe kanały interwencji i daje dostęp do narzędzi, które mogą pomóc w walce z nieuczciwym traktowaniem pracowników. To również sygnał, że głos związków zawodowych w Unii Europejskiej nie tylko jest słyszany, ale wręcz niezbędny dla budowy sprawiedliwego rynku pracy.
