Rola dialogu społecznego w europejskim modelu społecznym
Dialog społeczny od zawsze był filarem europejskiego modelu społecznego. Pozostaje niezbędnym narzędziem:
- utrzymania konkurencyjności przedsiębiorstw,
- zwiększania ich produktywności,
- zapewnienia jakościowych miejsc pracy,
- gwarantowania sprawiedliwości społecznej.
W czasach przyspieszonych przemian cyfrowych i klimatycznych rola skutecznego dialogu społecznego staje się jeszcze bardziej istotna – umożliwia bowiem dostosowanie rynków pracy do nowych wyzwań oraz wyposażenie pracowników w odpowiednie kompetencje.
Wcześniejsze działania w kierunku podpisania Paktu
Inicjatywa podpisania nowego Paktu została zapowiedziana podczas Szczytu Partnerów Społecznych w Val Duchesse w styczniu 2024 roku, kiedy to Komisja Europejska, belgijska prezydencja Rady UE oraz europejscy partnerzy społeczni podpisali Trójstronną Deklarację na rzecz Europejskiego Dialogu Społecznego.
Deklaracja ta zobowiązała strony do:
- wzmacniania dialogu społecznego na poziomie UE,
- promowania lepszych warunków pracy,
- uznawania kwalifikacji zawodowych,
- wspierania skutecznej integracji na rynku pracy.
Dialog społeczny jest formalnie zapisany w Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFEU), w artykułach 154–155, oraz podkreślony w Zasadzie 8 Europejskiego Filaru Praw Socjalnych i Planie Działań na rzecz jego realizacji.
Konkretne działania zapowiedziane w Pakcie
Pakt ustanawia ramy długoterminowej współpracy Komisji Europejskiej i partnerów społecznych, obejmujące szereg konkretnych inicjatyw:
Komisja Europejska zobowiązała się do:
- Powołania Europejskiego Pełnomocnika ds. Dialogu Społecznego(European Social Dialogue Envoy), który będzie promował terminowe i rzeczywiste konsultacje partnerów społecznych oraz przekazywał ich uwagi z poziomu krajowego do instytucji unijnych.
- Wspólnego przygotowania z partnerami społecznymi Mapy Drogowej dla Jakości Zatrudnienia (Quality Jobs Roadmap), której wdrożenie zaplanowano na 2025 rok.
- Wymiany informacji z partnerami społecznymi na temat ich priorytetów względem Programu Prac Komisji przed jego oficjalnym przyjęciem.
- Utworzenia mechanizmu przyjmowania wspólnych raportów partnerów społecznych dotyczących sytuacji dialogu społecznego na poziomie unijnym.
- Konsultowania partnerów społecznych również w sprawie polityk nieobjętych bezpośrednio artykułami 153 i 154 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFEU), jeśli są one istotne dla partnerów społecznych.
Zobowiązania europejskich partnerów społecznych:
- Regularne przygotowywanie wieloletniego programu pracy, odpowiadającego na kluczowe wyzwania gospodarcze i społeczne europejskich rynków pracy.
- Ustanowienie wspólnych procedur wzmacniających autonomiczny, dwustronny dialog społeczny, w tym negocjacji układów zbiorowych oraz rozwoju narzędzi dialogu na poziomie UE.
Znaczenie dla związków zawodowych
Nowy Pakt otwiera dla związków zawodowych nowe możliwości:
- Wzmocnienia swojego wpływu na europejskie polityki rynku pracy i zatrudnienia,
- Skuteczniejszej ochrony praw pracowniczych w obliczu cyfrowej i zielonej transformacji,
- Budowania silniejszego, autonomicznego dialogu społecznego na poziomie europejskim i krajowym.
Pakt potwierdza, że bez aktywnego udziału pracowników nie będzie możliwe tworzenie sprawiedliwej i konkurencyjnej gospodarki europejskiej.
Magdalena Chojnowska, wydział międzynarodowy OPZZ
