Dziś Międzynarodowy Dzień Równej Płacy. Ma podnieść świadomość problemu różnicowania wynagrodzeń za tą samą pracę ze względu na płeć i potrzeby działań na rzecz ograniczenia tego zjawiska.

Brak równości w wynagrodzeniach pracowników wykonujących tą samą pracę bądź pracę o takiej samej wartości z uwagi na płeć to częste zjawisko, choć jego powszechna świadomość jest niska. Wiedza na temat luki płacowej (różnicy między płacami w zależności od płci) jest niewielka, zarówno wśród pracowników jak i pracodawców. Pracodawcy czasem świadomie a niejednokrotnie częściej kierowani stereotypami i brakiem wiedzy, różnicują płace pracowników z uwagi na płeć.

Takie działanie jest niezgodne z prawem i stanowi dyskryminację będącą wyrazem nierównego traktowania. Każdy pracownik powinien bowiem otrzymywać takie samo wynagrodzenie za tą samą pracę bądź pracę o tej samej wartości niezależnie od płci.

Problemem jest jednak ustalenie, czy jesteśmy dyskryminowani na tle płacowym, bowiem nie mamy dostępu do informacji o wynagrodzeniach pracujących na analogicznych stanowiskach czy grupach zawodowych. Niejednokrotnie w umowach o pracę znajdują się także zapisy o poufności informacji dotyczących wysokości wynagrodzenia i kwestii z nim związanych.

Choć dane dotyczące luki płacowej wskazują, że zjawisko to w Polsce na tle innych państw unijnych nie jest duże, to głębsze przyjrzenie się danym dotyczącym płac kobiet i mężczyzn, zwłaszcza z uwzględnieniem ich wykształcenia, stażu pracy czy zakresu obowiązków świadczą, że problem dyskryminacji płacowej ze względu na płeć jest o wiele poważniejszy. Warto choćby przytoczyć ostatnie dane GUS, który podał informację o medianie wynagrodzeń w gospodarce narodowej w marcu br.: wynosiła ona 6549,22 zł, przy czym dla mężczyzn 6770,80 zł a kobiet 6357,44 zł czyli 412,64 zł mniej! W październiku 2022 r. kobiety otrzymywały przeciętne godzinowe wynagrodzenie ogółem niższe o 7,9%, choć szczegółowe dane GUS dotyczące poszczególnych zawodów wskazują, że różnice płacowe potrafią sięgać ponad 35% na niekorzyść kobiet.

Nierówne traktowanie pracowników pod względem płacowym wpływa jest nie tylko na warunki życia pracujących, decyzje dotyczące ścieżki zawodowej czy przyszłą emeryturę. Ma też szkodliwy wpływ na wzrost gospodarczy.

Konieczne jest zatem zwiększanie świadomości społecznej dotyczącej prawa pracowników do równego wynagrodzenia za tą samą pracę, lepsza kontrola przestrzegania przepisów prawa przez pracodawców oraz zwiększenie kar za ich nieprzestrzeganie.

Narzędzia w tej sprawie przygotowała także Komisja Europejska, która przyjęła dyrektywę unijną mającą na celu zwiększenie przejrzystości wynagrodzeń. Zostanie ona jednak wdrożona dopiero w 2026 r. Zatem do tego czasu warto, aby rząd podjął działania zwiększające skalę przestrzegania w gospodarce prawa do równego traktowania pracowników pod względem płacowym.

Związki zawodowe mogą pytać swoich pracodawców o informację dotyczącą poziomu wynagrodzeń w określonych kategoriach pracowników w podziale na płeć. Informacje te mogą stanowić podstawę do działań organizacji związkowych na rzecz wyrównania luki płacowej na poziomie przedsiębiorstwa czy zakładu pracy (np. urzędu). Zachęcamy do takich działań organizacje związkowe zrzeszone w OPZZ! OPZZ postuluje o przestrzeganie zasady równa płaca za tą samą pracę!

(KP)