W przyjętym Stanowisku Prezydium OPZZ wyraża głębokie zaniepokojenie informacjami, że kontrole Państwowej Inspekcji Pracy wykazały wzrost skali nielegalnego zatrudnienia na przestrzeni lat 2019-2022. W 2019 roku odsetek podmiotów, u których stwierdzono nielegalne zatrudnienie wyniósł 30,8%, natomiast w 2022 roku już 41,7%.
Prezydium OPZZ stanowczo sprzeciwiło się zjawisku zatrudniania w szarej strefie oraz nieuczciwej konkurencji wobec pracodawców stosujących się do obowiązujących przepisów w zakresie prawa podatkowego, ubezpieczeń społecznych oraz prawa pracy. Zwrócono uwagę na fakt, że są to niekorzystne zjawiska dla pracujących, zmniejszające przychody do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Narodowego Funduszu Zdrowia i budżetu państwa. Na straży przepisów w zakresie prawa podatkowego, ubezpieczeń społecznych oraz prawa pracy stoją przede wszystkim takie instytucje publiczne, jak Państwowa Inspekcja Pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Krajowa Administracja Skarbowa, którym należy zagwarantować adekwatne finansowanie.
W związku z powyższym Prezydium OPZZ zaapelowało o realizację następujących rozwiązań w celu ograniczenia skali zatrudnienia w szarej strefie:
- niwelowanie różnic w zakresie obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku różnych form zatrudnienia w kierunku ubezpieczenia analogicznego jak w przypadku umów o pracę;
- wprowadzenie obowiązku zawierania umów cywilnoprawnych w formie pisemnej;
- skrócenie terminu na dokonanie zgłoszenia pracownika lub współpracownika do ubezpieczeń społecznych (obecnie termin ten wynosi 7 dni od rozpoczęcia pracy lub współpracy);
- rozszerzenie kręgu podmiotów podlegających kontroli Państwowej Inspekcji pracy oraz katalogu osób, od których inspektorzy mają prawo żądać ustnych i pisemnych wyjaśnień oraz informacji w toku prowadzonych kontroli legalności zatrudnienia;
- wprowadzenie prawnej możliwości prowadzenia wspólnych kontroli PIP z innymi służbami i organami, a także umożliwienie pełnego i bezpośredniego dostępu (online) do baz danych i rejestrów pozostających w dyspozycji innych urzędów, tj. w szczególności do: Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), danych ZUS – w zakresie zgłaszania do ubezpieczenia społecznego;
- podwyższenie sankcji za powierzenie pracy z naruszeniem obowiązujących przepisów w zakresie obowiązku zawarcia umowy z pracownikiem;
- w związku ze społecznym przyzwoleniem na „pracę na czarno” w odniesieniu do niektórych usług, takich jak praca opiekunek i opiekunów dzieci, osób starszych oraz osób z niepełnosprawnościami świadczona w domach podopiecznych, konieczne jest podnoszenie świadomości osób wykonujących prace poprzez działania edukacyjne na temat skutków osobistych niepodlegania obowiązkowi ubezpieczeniowemu, a także działania edukacyjne skierowane do całego społeczeństwa na temat skutków gospodarczych szarej strefy.
KD
