Dane o zasięgu ubóstwa ekonomicznego w Polsce wskazują na wzrost ubóstwa skrajnego w2023 roku. Ubóstwo skrajne jest najwyższe od 2014 roku i dotyka w największym stopniu rodziny wielodzietne oraz mieszkańców wsi.
Michał Polakowski, specjalista ds. polityki społecznej
Główny Urząd Statystyczny opublikował najnowsze dane o zasięgu ubóstwa ekonomicznego w Polsce obejmujące 2023 rok. Jedną z najbardziej niepokojących informacji jest znaczny wzrost ubóstwa skrajnego z 4.6 proc w 2022 do 6.6 proc. w 2023 roku. Granica ubóstwa skrajnego wyznaczana jest przez minimum egzystencji obliczane regularnie przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Minimum egzystencji to pieniężna wycena zaspokojenia jedynie najbardziej podstawowych potrzeb człowieka koniecznych do przeżycia – wyżywienia, odzieży czy mieszkania o najniższym standardzie. Dla przykładu, w IV kwartale 2023 roku, minimum to wyznaczono na 913 złotych miesięcznie dla 1-osobowego gospodarstwa domowego.
Analiza GUS wskazuje na utrzymujące się społeczno-ekonomiczne czynniki zróżnicowania ubóstwa. Najmniej narażoną na ubóstwo skrajne grupą są osoby pracujące na własny rachunek (3.8 proc. osób w 2023 roku), i emeryci (5.9 proc.). 6.4 proc gospodarstw domowych, gdzie głównym źródłem dochodu jest praca najemna, doświadczało ubóstwa. Największy zasięg ubóstwa odnotowano wśród gospodarstw domowych utrzymujących się z innych niezarobkowych źródeł (17.7 proc.). Największy wzrost skali ubóstwa miał miejsce w gospodarstwach domowych rolników (z 8.7 proc. w 2022 do 14.1 w 2023 roku) i w wyżej wspomnianych rodzinach utrzymujących się z innych niezarobkowych źródeł (wzrost z 12.8 proc.). Zagrożenie ubóstwem skrajnym rośnie wraz z liczbą dzieci na utrzymaniu. Wśród małżeństw bez dzieci na utrzymaniu 1.7 proc. było zagrożonych ubóstwem, natomiast odsetek ten rośnie do 6.9 proc. w przypadku małżeństw z co najmniej 3 dzieci. Jeśli chodzi o szerokie grupy wiekowe, najbardziej zagrożone ubóstwem były dzieci (7.6 proc.), najmniej zaś – osoby w wieku 65+ (5.7 proc.). Tak jak w ubiegłych latach zagrożenie ubóstwem jest powiązane z poziomem wykształcenia – im wyższe wykształcenie tym niższe ubóstwo. Z kolei, zamieszkiwanie na terenach wiejskich wiąże się z większym ryzykiem ubóstwa (11.5 proc.) niż w dużych miastach(1.6 proc). GUS podał także informacje o sferze niedostatku, która oparta jest na minimum socjalnym (wycenie zaspokojenia szerszego katalogu potrzeb niż minimum egzystencji). W 2023 roku zasięg sfery niedostatku wyniósł 46 proc osób w gospodarstwach domowych. Odsetek ten stanowił najwyższą wartość od 2010 roku.
OPZZ działa na rzecz wdrażania systemowych rozwiązań przeciwdziałających ubóstwu i wykluczeniu społecznemu i poprawiających sytuację materialną grup wrażliwych społecznie, m.in. emerytów i rencistów, rodzin czy rodzin z osobami z niepełnosprawnościami. Są to w szczególności działania na rzecz: systemowego przeglądu kryteriów dochodowych w pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych oraz ich podwyższania, adekwatnie do sytuacji materialnej rodzin. Ponadto za konieczne uważamy przegląd i weryfikację systemu świadczeń rodzinnych, zasiłków i dodatków do zasiłków rodzinnych, by zahamować ubożenie gospodarstw domowych znajdujących się w najgorszej sytuacji.
(mp)
