Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału polityki gospodarczej, sekretarz Prezydium RDS z ramienia OPZZ
Rada Fiskalna będzie oceniać najważniejsze dokumenty budżetowe, takie jak projekt ustawy budżetowej, pod kątem zgodności z regułami fiskalnymi. Będzie także przeprowadzać analizy, publikować raporty dotyczące finansów publicznych oraz uczestniczyć w debacie publicznej. W skład siedmioosobowej Rady wejdzie również przedstawiciel związków zawodowych. Polska jest jedynym krajem w Unii Europejskiej, który nie posiada instytucji spełniającej kryteria niezależnych instytucji fiskalnych, wymaganych przez nowe przepisy UE.
OPZZ uważa, że obie instytucje, Rada Fiskalna i Rada Dialogu Społecznego, powinny współistnieć i wzajemnie się uzupełniać. Jednocześnie, stanowczo podkreślamy, że kluczowa rola Rady Dialogu Społecznego w procedurze budżetowej i zapewnieniu efektywnego dialogu społecznego musi zostać zachowana. Utworzenie Rady Fiskalnej nie może prowadzić do ograniczenia kompetencji RDS, która odgrywa fundamentalną rolę w dialogu społecznym. Dlatego też powołanie Rady Fiskalnej powinno odbywać się z pełnym poszanowaniem dla kompetencji Rady Dialogu Społecznego. Tylko w ten sposób można zapewnić, że interesy wszystkich stron zostaną rzetelnie reprezentowane i uwzględnione w procesie decyzyjnym.
Obecnie, strona rządowa przedstawia Radzie Dialogu Społecznego Wieloletni Plan Finansowy Państwa zawierający Program Konwergencji, który określa wstępną prognozę podstawowych wielkości makroekonomicznych stanowiących podstawę do prac nad projektem ustawy budżetowej na rok następny. Program ten, a więc także zawarte w nim prognozy makroekonomiczne są oceniane przez stronę pracowników i stronę pracodawców RDS. Uwzględniając, że prawo UE nie wymaga już opracowywania przez państwa członkowskie Wieloletniego Planu Finansowego Państwa, projekt ustawy przewiduje przeniesienie dotychczasowych kompetencji Rady Dialogu Społecznego w zakresie opiniowania prognoz makroekonomicznych na Radę Fiskalną. Taka propozycja, naszym zdaniem, nie znajduje merytorycznego uzasadnienia. Według OPZZ przeniesienie kompetencji do opiniowania prognoz makroekonomicznych na Radę Fiskalną osłabi zdolność RDS do skutecznego reprezentowania interesów pracowników i pracodawców, dlatego OPZZ negatywnie opiniuje tę propozycję.
Przekazywanie Radzie Dialogu Społecznego i opiniowanie przez nią prognoz makroekonomicznych pozwala partnerom społecznym wywierać wpływ na politykę gospodarczą rządu, zwiększa transparentność procesu budżetowego oraz buduje zaufanie między stronami dialogu społecznego. Gdy wszystkie strony w nim uczestniczące mają dostęp do tych samych danych i mogą wspólnie je analizować i oceniać, decyzje podejmowane w ramach RDS są bardziej przejrzyste i oparte na konsensusie, co sprzyja stabilności społecznej i gospodarczej.
Prognozy makroekonomiczne dostarczane Radzie Dialogu Społecznego są kluczowe do przeprowadzenia rzetelnej analizy sytuacji gospodarczej kraju. Na tej podstawie strona pracowników i strona pracodawców mogą przeprowadzić konstruktywne konsultacje i negocjacje w sprawie wzrostu w następnym roku: wynagrodzeń w gospodarce narodowej, w tym w państwowej sferze budżetowej; minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Brak dostępu do aktualnych prognoz makroekonomicznych będzie skutkować brakiem kluczowych danych w negocjacjach, co z kolei będzie prowadzić do podejmowania błędnych decyzji i uniemożliwiać prowadzenie efektywnych, opartych na bieżących informacjach rozmów.
OPZZ podkreśla, że Rada Dialogu Społecznego powinna, obok Rady Fiskalnej, opiniować nowy dokument w procedurze budżetowej tj. projekt średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego. Ustawodawca winien zatem zastąpić obowiązek przekazania Wieloletniego Planu Finansowego zobowiązaniem do udostępnienia Radzie Dialogu Społecznego projektu średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego wraz z założeniami makroekonomicznymi dla potrzeb planowania budżetowego.
OPZZ negatywnie ocenia także propozycję pozbawienia RDS prawa do opiniowania założeń projektu budżetu państwa na kolejny rok, co znacząco ograniczy zakres dialogu między rządem, pracownikami i pracodawcami oraz de facto marginalizuje wpływ RDS na decyzje budżetowe, co może prowadzić do podejmowania decyzji bez uwzględnienia perspektywy wszystkich zainteresowanych stron. Zmiana ta nie znajduje także uzasadnienia w nowych regulacjach dotyczących zarządzania gospodarczego wprowadzonych na poziomie unijnym. Prawo unijne nie wymaga ograniczenia kompetencji narodowych instytucji dialogu społecznego, takich jak RDS, w zakresie opiniowania budżetu państwa. Wręcz przeciwnie, unijne regulacje kładą nacisk na zwiększenie udziału partnerów społecznych w procesie decyzyjnym, co jest sprzeczne z proponowaną zmianą.
Pozbawienie RDS możliwości opiniowania założeń projektu budżetu negatywnie wpłynie na transparentność procesu budżetowego. Obecność Rady Dialogu Społecznego jako organu opiniującego założenia projektu budżetu państwa zapewnia dodatkowy poziom kontroli i oceny, co sprzyja przejrzystości procesu budżetowego. Bez tego mechanizmu istnieje ryzyko, że decyzje budżetowe będą podejmowane bez odpowiedniego nadzoru i konsultacji z partnerami społecznymi. Zwiększy to napięcia społeczne i zdestabilizuje proces budżetowy, ponieważ kluczowe grupy interesu zostaną pominięte w procesie opiniowania polityki budżetowej. W związku z powyższym, proponowana zmiana powinna zostać odrzucona, a RDS powinna zachować swoje uprawnienia do opiniowania założeń projektu budżetu państwa.
W sprawie tej podjęto – z inicjatywy OPZZ – próbę wypracowania uchwały strony pracowników i strony pracodawców Rady Dialogu Społecznego.
(nq)
