16 października br. w siedzibie Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (OPZZ) w Warszawie odbyło się spotkanie misji Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) z przedstawicielami OPZZ, o czym informowaliśmy TUTAJ. Spotkanie miało na celu omówienie kwestii społeczno-gospodarczych oraz wymianę poglądów na temat reform, które mogą wpłynąć na poprawę sytuacji w Polsce. Po zakończeniu serii spotkań w Polsce, Międzynarodowy Fundusz Walutowy opublikował raport z przeglądu polskiej gospodarki. Jakie rekomendacje zawarł MFW w swoim raporcie?
Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej
Michał Polakowski, specjalista ds. polityki społecznej OPZZ
Ekonomiści MFW zaprezentowali swoje wnioski podczas konferencji prasowej w Ministerstwie Finansów. Zwrócili uwagę na pozytywne krótkoterminowe perspektywy dla polskiej gospodarki. Pomimo wyzwań związanych z powolnym wzrostem gospodarczym w Europie oraz skutkami rosyjskiej inwazji na Ukrainę, wzrost gospodarczy w Polsce ma przyspieszyć w 2024 roku. Poprawa ta wynika głównie z odbudowy popytu wewnętrznego, co było efektem wzrostu konsumpcji, spadku inflacji oraz silnego nominalnego wzrostu wynagrodzeń. Te czynniki przyczyniły się do poprawy dochodów realnych, a także do stopniowego wzrostu inwestycji.
MFW przedstawił również swoje uwagi dotyczące polityki fiskalnej, szczególnie w kontekście opublikowanego planu budżetowo-strukturalnego, który zakłada zmniejszenie deficytu strukturalnego o 2,5% PKB do 2028 roku. Ma to pomóc Polsce wyjść z unijnej procedury nadmiernego deficytu i ustabilizować poziom zadłużenia wokół 60% PKB, mimo rosnących wydatków na obronność. Ekonomiści z MFW przedstawili kilka sugestii, w jak sposób Polska mogłaby obniżyć swój deficyt.
Jednym z kluczowych elementów raportu MFW jest analiza systemu podatkowego oraz zalecenia dotyczące konsolidacji fiskalnej, które mają na celu redukcję nierówności dochodowych. W tym kontekście MFW zasugerował m.in. zwiększenie dochodów i progresywności podatku dochodowego od osób fizycznych oraz dokonanie przeglądu systemu podatkowego dla osób samozatrudnionych, aby zniwelować regresywny charakter obciążeń podatkowych i składkowych. OPZZ podkreśla, że rekomendacje MFW dotyczące zwiększenia progresywności podatków oraz ograniczenie preferencyjnego traktowania samozatrudnienia są zgodne z naszymi wieloletnimi postulatami, zaprezentowanymi także w trakcie niedawnego spotkania z misją MFW. Tematy, które teraz pojawiają się w dyskusji MFW, były przez nas poruszane od dawna.
OPZZ od lat apeluje o wprowadzenie bardziej progresywnej skali podatkowej z nowymi stawkami i progami dochodowymi, zwiększenie pracowniczych kosztów uzyskania przychodu oraz podniesienie kwoty wolnej od podatku do poziomu 60 tysięcy złotych. Chociaż MFW w swoim raporcie zauważa, że rozważane podniesienie kwoty wolnej od podatku wymagałoby dodatkowych działań konsolidacyjnych w celu zrównoważenia kosztów fiskalnych, to nasze postulaty pozostają aktualne i niezbędne dla poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej w Polsce. Nie zgadzamy się z taką diagnozą - uważamy, że podniesienie kwoty wolnej od podatku jest kluczowym krokiem w kierunku wsparcia najniżej uposażonych grup społecznych oraz ożywienia konsumpcji wewnętrznej.
OPZZ zwraca także uwagę, że obecny system podatkowy w Polsce zbyt mocno obciąża osoby o niższych dochodach, podczas gdy zamożniejsi płacą relatywnie mniej. Dlatego OPZZ postuluje wyższe, progresywne opodatkowanie samozatrudnionych, także po to aby pracujący nie uciekali się do tej formy tylko dla celów optymalizacji podatkowej. Samozatrudnienie oferuje znacznie mniej uprawnień pracowniczych w porównaniu z umową o pracę.
Podczas spotkania z OPZZ, misja MFW zwróciła także uwagę na znaczenie polityki klimatycznej i transformacji energetycznej. Zdaniem Funduszu, nowe rządowe cele w zakresie dekarbonizacji są właściwe, ale ich realizacja będzie wymagała zdecydowanych działań, w tym łagodzenia skutków społecznych dla regionów górniczych. OPZZ od dawna alarmuje, że konieczna jest większa ochrona miejsc pracy w regionach uzależnionych od przemysłu węglowego oraz zapobieganie ubóstwu energetycznemu. MFW zgadza się z tymi obawami i podkreśla, że transformacja energetyczna musi być sprawiedliwa społecznie, aby nie pogłębiała już istniejących nierówności.
Choć OPZZ zdecydowanie nie zgadza się z wieloma punktami zaprezentowanej diagnozy oraz rekomendacjami MFW, warto odnotować wnioski z wizyty misji MFW w Polsce. OPZZ od lat walczy o sprawiedliwy system podatkowy, który zredukowałby nierówności dochodowe i zagwarantował stabilność finansową państwa, a teraz MFW w tej kwestii przyznaje nam rację. To ważny sygnał, że nasze postulaty dotyczące sprawiedliwości podatkowej zyskują poparcie także na arenie międzynarodowej.
Jednakże należy zauważyć, że MFW, jako instytucja o liberalnym podejściu do gospodarki, wciąż kieruje się zasadami, które często ignorują potrzeby pracowników oraz ich rzeczywiste problemy. Choć rekomendacje Funduszu dotyczące reform podatkowych i polityki fiskalnej są krokiem w dobrym kierunku, całościowe zalecenia MFW pozostają zbyt dalekie od naszych oczekiwań i prawdziwej sprawiedliwości społecznej.