Renata Górna / Michał Polakowski
Wydział Polityki Społecznej OPZZ
Intencją debaty była dyskusja i wymiana doświadczeń wynikających zarówno ze związkowej praktyki, jak i stosowania prawa w tym zakresie. Ostatnie nowelizacje przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych wprowadziły zmiany związane m.in. z uchyleniem przepisów przyznających prawo do emerytury pomostowej pracownikom, z którymi nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy, zniesieniem wygasającego charakteru tych emerytur czy nałożeniem dodatkowego obowiązku dla inspektorów pracy do zawiadamiania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wszczęciu postępowania w sprawie kontroli wykazu lub ewidencji, a także o wynikach takiej kontroli. To zmiany wynikające z postulatów OPZZ, stąd ważną była ocena realizacji ich stosowania w praktyce.
W debacie brali udział przedstawiciele: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z Departamentu Świadczeń Emerytalno – Rentowych ZUS na czele z p. Dorotą Bieniasz, Członkiem Zarządu ZUS; dyrektorzy Departamentów: Prawnego oraz Nadzoru i Kontroli reprezentujący Państwową Inspekcję Pracy; Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego z Zakładu Ergonomii i Pracowni Psychologii i Socjologii Pracy na czele z p. Agnieszką Szczygielską, Dyrektorką CIOP – PIB; Departamentu Porządku Publicznego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz p. Magdalena Ejsmont, Komendant Straży Miejskiej m.st. Warszawy.
Każda z instytucji przedstawiła punkt widzenia swojej działalności wynikającej z przepisów prawa odnośnie emerytur pomostowych, i tak: ZUS – skoncentrował się na dostępnych informacjach gromadzonych w Zakładzie odnośnie prognoz i skali osób przechodzących na emeryturę pomostową po uchyleniu wygasającego charakteru, kondycji Funduszu Emerytur Pomostowych i kosztów związanych z wypłacaniem tych świadczeń, wypłat rekompensat oraz najczęstszych sytuacji odmowych decyzji ZUS w ich przyznawaniu wynikających z praktyki zakładu. Centralny Instytut Ochrony Pracy podkreślił rolę Instytutu w obszarze zasad kwalifikacji prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uprawniających do emerytury pomostowej, a Państwowa Inspekcja pracy przedstawiła stan działań kontrolnych i innych obowiązków wynikających z ustawy i realizowanych przez PIP. Pozytywne perspektywy i działania przedstawiło MSWiA w obszarze specyfiki pracy straży miejskiej i gminnej i możliwości kwalifikowania tej grupy zawodowej do pracy w warunkach szczególnych i o szczególnym charakterze czyli uprawniających do emerytury pomostowej.
Dyskusja z udziałem związkowców OPZZ koncentrowała się wokół kliku wątków.
Po pierwsze, dyskutowano o aspektach proceduralnych związanych ze składaniem wniosków o emeryturę pomostową. Podnoszone kwestie dotyczyły dostępności dokumentacji, w oparciu o którą Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustala prawo do świadczenia. Przedstawiciele ZUS podkreślili, że kluczowe jest zidentyfikowanie przetrzymywania dokumentacji pracowniczej ze znacznym wyprzedzeniem jak również wskazali, że osoba ubiegająca się o świadczenie powinna dążyć do zgromadzenia wszelkiej dokumentacji związanej z zatrudnieniem. Zwrócono także uwagę na rolę pracodawców w prowadzeniu dokumentacji uprawniającej do wnioskowania o emeryturę pomostową i niepełny czas pracy.
Po drugie, podczas dyskusji padło wiele głosów na temat dołączania kolejnych prac do wykazów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Uczestnicy podnosili kwestie ograniczonego zakresu prac umieszczonych w załącznikach ustawy o emeryturach pomostowych skupiając się na dwóch konsekwencjach takiego zaszeregowania. Pierwszym z nich jest wykluczenie prac, które ujęte były w regulacjach obowiązujących przed wprowadzeniem ustawy o emeryturach pomostowych a w których procesy technologiczne nie zmniejszyły ich uciążliwości (przykładem takiej pracy jest doręczanie korespondencji pocztowej). Drugą konsekwencją jest nieuwzględnianie prac, które są funkcjonalnym odpowiednikiem prac zamieszczonych w załącznikach - prace takie są wykonywane na przykład przez strażników miejskich i gminnych czy przez inspektorów transportu drogowego.
OPZZ cały czas kontynuuje prace nad poszerzeniem wykazu zawodów uprawniających do emerytury pomostowej w ramach grup roboczych Rady Dialogu Społecznego. Efektem tych prac jest m.in. przyjęcie Uchwały nr 132 strony pracowników i strony pracodawców Rady Dialogu Społecznego z dnia 25 października 2024 r. w sprawie podjęcia prac nad nowelizacją ustawy w zakresie emerytur pomostowych. Strona społeczna rekomenduje opracowanie projektu nowelizacji ustawy w zakresie emerytur pomostowych dla grup zawodowych wskazanych w uchwale, a także zobowiązuje się do systematycznego monitorowania sytuacji w zakładach pracy w zakresie stanowisk pracy i grup zawodowych objętych przepisami ustawy o emeryturach pomostowych i przedstawiania ewentualnych wniosków w ramach dialogu społecznego.
Prace w tym zakresie będą kontynuowane.
O konferencji OPZZ napisała m.in. Rzeczpospolita:
