03 lipca 2023

OPZZ oczekuje podwyżki płac w sferze finansów publicznych o 20% w 2023 r. i 24% w 2024 roku. Dynamika wzrostu wynagrodzeń musi być wyższa niż proponuje rząd (6,6%) i wyprzedzać wzrost płacy minimalnej, aby nie dochodziło do spłaszczenia wynagrodzeń, które należy uznać za największy problem pracowników sektora publicznego - to najważniejsze wnioski z debaty o wynagrodzeniach w 2024 roku, która odbyła się w Radzie Dialogu Społecznego.  Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej OPZZ W trakcie dyskusji na forum Zespołu problemowego ds. budżetu, wynagrodzeń i świadczeń socjalnych Rady Dialogu Społecznego w dniu 29 czerwca br. strona pracowników i strona pracodawców zaprezentowały swoje stanowiska w sprawie: rządowej propozycji wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej w 2024 roku; założeń projektu budżetu państwa na rok 2024; rządowej propozycji średniorocznego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej na rok 2024. W kwestiach tych nie osiągnięto porozumienia, ale strona pracowników i strona pracodawców zadeklarowały gotowość dalszego poszukiwania kompromisu w trakcie kolejnego posiedzenia Zespołu, które odbędzie się 5 lipca br. W dalszej części posiedzenia omówiono wniosek Federacji Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki w sprawie podjęcia aktywnych działań na rzecz wzrostu niskich płac pracowników instytucji kultury oraz ustanowienia systemowych rozwiązań, mających na celu wyłączenie z płacy minimalnej wszelkich dodatków do wynagrodzenia, zwłaszcza dodatków funkcyjnych. W sprawie tej nie osiągnięto porozumienia z uwagi na sprzeciw strony pracodawców. Członkowie Zespołu zgodnie jednak stwierdzili, że wynagrodzenia w sektorze publicznym są zbyt niskie, dlatego zwrócili się do strony rządowej o podjęcie systemowych działań w sprawie wzrostu wynagrodzeń pracowników sektora publicznego. Przeprowadzono ponadto debatę z udziałem członków Zespołu ds. ubezpieczeń społecznych RDS na temat zwiększenia wskaźnika waloryzacji rent i emerytur. Dyskusja nie zakończyła się porozumieniem. OPZZ na posiedzeniu reprezentowali: Roman Piotrowski - członek Rady i Prezydium OPZZ, Agnieszka Lachcik - przewodnicząca Federacji Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki oraz Norbert Kusiak - ekspert OPZZ.

30 czerwca 2023

29 i 30 czerwca w siedzibie OPZZ odbyły się dwudniowe warsztaty “Scenariusze dla związków zawodowych”. To odpowiedź na nieustannie zachodzące zmiany na rynku pracy, które wymagają odpowiedniej strategii i działania. W warsztatach uczestniczyło 15 osób poniżej 40. roku życia z różnych branż. Uczestnicy dwudniowego wydarzenia mieli okazję zapoznać się z raportem "Rynek pracy przyszłości", dyskutowano także o tym, jak powinny reagować związki zawodowe na wyzwania wynikające ze zmian zachodzących na rynku pracy. Pracowano również nad rekomendacjami dla związków zawodowych w zakresie: demografii, migracji, pułapki średniego dochodu, kryzysu klimatycznego i cyfryzacji, automatyzacji, robotyzacji. Związki zawodowe powinny nieustannie reagować na zmiany zachodzące na rynku pracy, a także zadbać m.in. o: wzmacnianie mechanizmów dialogu społecznego i jego oddziaływania na stosunki pracy, proces implementacji Dyrektywy o adekwatnych wynagrodzeniach minimalnych w Unii Europejskiej czy wpływanie kształtowanie prawa pracy. (JZ)

29 czerwca 2023

O 1 lipca br. wzrośnie minimalne wynagrodzenie za pracę oraz minimalna stawka godzinowa dla zleceniobiorców. Z uwagi na poziom inflacji prognozowany na 2023 r. (powyżej 5%), ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę wymaga dwukrotnego wzrostu płacy minimalnej – od 1 stycznia oraz od 1 lipca. Minimalne wynagrodzenie będzie zatem od 1 lipca 2023 r. wynosić 3600 zł (wcześniej 3490 zł), natomiast minimalna stawka godzinowa 23,50 zł (wcześniej 22,80 zł). Oznacza to, że płaca minimalna wzrośnie o 110 zł a minimalna stawka godzinowa dla umów zlecenia o 0,70 zł. Mówimy oczywiście o kwotach brutto, minimalne wynagrodzenie za pracę netto będzie od lipca br. wynosić 2 783,86 zł, natomiast stawka godzinowa 18,38 zł. Poziom płacy minimalnej nie może zostać według OPZZ uznany za godziwy. Warunki życia pracowników pogarszają się, m.in. w wyniku wysokiej inflacji. Główny Urząd Statystyczny w 2023 r. odnotował, że porównaniu do analogicznego miesiąca poprzedniego roku, w styczniu br. inflacja wyniosła 116,6 proc., w lutym 118,4 proc., w marcu 116,1 proc., w kwietniu 114,7 proc. a w maju 113,0 proc. Ceny towarów i usług konsumpcyjnych nadal zatem rosną, nieco tylko wolniej. Między innymi z tego względu, OPZZ podejmuje zatem działania na forum Rady Dialogu Społecznego na rzecz szybszego wzrostu płacy minimalnej w 2024 r. Pisaliśmy o tym TUTAJ (KP)

28 czerwca 2023

27 czerwca w siedzibie CS Natura Tour w Warszawie odbyło się Walne Zebranie Delegatów Konfederacji Kolejowych Związków Zawodowych (KKZZ).  Przyjęto nowy program oraz wybrano nowe władze na kolejną - piątą kadencję. Po przyjęciu sprawozdań za mijająca kadencję delegaci reprezentujący kolejowe związki zawodowe przystąpili do głosowania w wyborach nowych władz Konfederacji. Przewodniczącym jednogłośnie został wybrany Leszek Miętek (Związek Zawodowy Maszynistów Kolejowych w Polsce), a wiceprzewodniczącymi Agnieszka Olejnik (Związek Zawodowy Dyspozytorów PKP) i Piotr Dubrownik (Międzyzakładowy Związek Zawodowy Rewidentów Taboru). Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej KKZZ będzie Krzysztof Trela ze Związku Zawodowego Dyspozytorów PKP. Podczas zebrania przegłosowano i przyjęto Uchwałę Programową na kolejne lata, przewidującą aktywizację struktur związkowych, rekrutację nowych członków oraz wzmocnienia pozycji związków zawodowych w reprezentowaniu interesów pracowników kolei. Niezbędne będzie również jeszcze większe zaangażowanie Konfederacji we współpracy z OPZZ do kształtowania polityki gospodarczej, społecznej i zabezpieczenia społecznego i obrony stabilnych miejsc pracy oraz prawa związkowego. Aktywność KKZZ w kolejnej kadencji powinna przekładać się na działania i walkę o jakość zatrudnienia, wyższe wynagrodzenia i regulację podstaw prawnych związanych z działalnością związków zawodowych. 

27 czerwca 2023

Czterodniowy tydzień pracy już za 5 lat? Tego chce ponad 26 proc. pracowników w Polsce! Wyniki najnowszego badania ADP „People at Work 2023: A Global Workforce View”  pokazują, że ponad 1/4 badanych spodziewa się, że w ciągu najbliższych pięciu lat pięciodniowy tydzień pracy będzie już przeszłością. Czy rzeczywiście tak się stanie? Czterodniowy tydzień pracy ratunkiem dla wypalonych zawodowo pracowników? Rok 2023 jest rokiem rewolucyjnych zmian w prawie pracy. 26 kwietnia weszła w życie unijna dyrektywa work-life balance, która ma na celu pomóc osobom aktywnym zawodowo w łączeniu obowiązków zawodowych z obowiązkami rodzinnymi. Czterodniowy tydzień pracy z pewnością ułatwiłby utrzymanie zdrowego balansu pomiędzy pracą a życiem prywatnym.  W tym kontekście coraz częściej mówi się także o zdrowiu psychicznym Polaków. W dzisiejszym świecie zaburzenia psychiczne są bardzo mocno powiązane również z sytuacją zawodową. Tylko w 2020 roku zaburzenia i dolegliwości natury psychicznej były powodem aż 27,6 mln dni nieobecności pracowniczych w Polsce. Polacy są wypaleni zawodowo, a problem ten tylko pogłębiła pandemia COVID-19. Zmiany w postaci czterodniowego tygodnia mogłyby mieć więc pozytywny wpływ również na kondycję psychiczną pracowników. Czterodniowy tydzień pracy: realna szansa czy tylko pieśń przyszłości? Choć wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy wciąż może wydawać się mało realne, to wyniki badania ADP „People at Work 2023: A Global Workforce View” pokazują, że chcą tego pracownicy na całym świecie, także w Polsce. Aż 25,79 proc. badanych pracowników uważa, że skrócenie czasu pracy do czterech dni w tygodniu za pięć lat będzie już normą. Czy rzeczywiście tak się stanie, pokażą najbliższe lata oraz nowe tendencje na rynku pracy.

23 czerwca 2023

Ministerstwo Klimatu i Środowiska przesłało do OPZZ pismo z zaproszeniem do prekonsultacji mających na celu przygotowanie projektów aktualizacji krajowych dokumentów strategicznych dotyczących sektora energii, w tym Krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030 (KPEiK) oraz Polityki energetycznej Polski do 2040 roku (PEP2040). Jak czytamy w zaproszeniu: „W ramach przedmiotowych prekonsultacji, zbierane są opinie dotyczące krajowej wizji niskoemisyjnej transformacji energetycznej w kontekście wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego i suwerenności energetycznej, a także kształtowania wkładu Polski w unijne cele klimatyczno-energetyczne do 2030 roku. Celem tych konsultacji jest również ustalenie szans, wyzwań oraz niezbędnych działań, narzędzi i środków niezbędnych dla zrównoważonego rozwoju sektora energii.” Aktualizację PEP2040 zapowiadano jeszcze w zeszłym roku, jej założenia rząd przyjął 29 marca 2022 r. 9 marca br. wiceprzewodnicząca OPZZ Barbara Popielarz apelowała do Minister Anny Moskwy o to by projekt aktualizacji poddać konsultacjom ze stroną społeczną. Zapewnienie o przeprowadzeniu konsultacji dostaliśmy jeszcze w tym samym miesiącu od wiceministra Piotra Dziadzio na Radzie Dialogu Społecznego. PEP2040 i KPEiK to dokumenty ważne szczególnie dla Branży Górnictwo i Energetyka ale także innych w OPZZ. Zachęcamy do wzięcia udziału w prekonsultacjach trwających do 30.06 br. i zgłaszanie ewentualnych uwag na adres e-mail: kusiak@opzz.org.pl. Więcej informacji na stronie: gov.pl Treść zaproszenia TUTAJ Scenariusz do prekonsultacji KPEiK i PEP2040 TUTAJ (MZ)

22 czerwca 2023

Rada OPZZ na posiedzeniu 21 czerwca przyjęła stanowisko w sprawie wstrzymania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie decyzji środowiskowej dotyczącej kopalni i elektrowni Turów. Rada wyraziła sprzeciw wobec zaistniałej sytuacji, kiedy koncesja umożliwiająca pracę jednego z najważniejszych zakładów wydobywczych w kraju zostaje podważona już po jej wydaniu, za pomocą decyzji administracyjnej. Stanowisko powstało dzięki inicjatywie Bogumiła Tyszkiewicza - przewodniczącego Federacji Związków Zawodowych Górnictwa Węgla Brunatnego. W dokumencie Rada zaznacza, że od pracy kopalni Turów całkowicie zależna jest pobliska elektrownia odpowiadająca za ok. 8% produkcji energii w Polsce. Nie jest możliwe nagłe wstrzymanie pracy tego obiektu bez mocnych negatywnych konsekwencji dla wielu obszarów życia w Polsce – od braków prądu w kraju, przez utratę pracy kilku tysięcy pracowników kompleksu i kilkudziesięciu tysięcy z nim związanych, po zapaść gospodarczą regionu – Turów jest zdecydowanie największym pracodawcą w okolicy. Rada przypomina też, że zaledwie dwa lata temu otwarto nowy blok energetyczny w elektrowni oraz wykonano remonty starszych jej części za sumę niemal 5 miliardów złotych. W ten sposób jednocześnie zwiększono efektywność oraz zmniejszono emisyjność Turowa, który ma być kluczowym elementem polskiego systemu energetycznego w najbliższych latach. Wstrzymanie jego prac byłoby nie tylko niegospodarnością, ale też zagrożeniem dla bezpieczeństwa energetycznego kraju. Stanowisko Rady OPZZ zostało w jej imieniu przesłane przez przewodniczącego OPZZ Piotra Ostrowskiego do Premiera Mateusza Morawieckiego, od którego oczekujemy nie tylko odpowiedzi, ale przede wszystkim podjęcia rzeczywistych działań, wyjaśniających sytuację wokół koncesji dla Turowa oraz zapewnienia możliwości normalnego funkcjonowania elektrowni i spokojnej pracy tysięcy ludzi. Treść Stanowiska Rady OPZZ ws. kopalni i elektrowni Turów TUTAJ (MZ)

20 czerwca 2023

Otwartość instytucjonalna na zmiany legislacyjne w zakresie regulacji przepisów definiujących maksymalne temperatury w środowisku pracy i wspólne poszukiwanie optymalnego rozwiązania prawnego - to najbardziej optymistyczne wnioski płynące z debaty związkowo – eksperckiej, zorganizowanej przez OPZZ w dniu 19 czerwca br. Dyskusję poświęcono regulacji przepisów określających górną granicę temperatury, do jakiej mogą pracować pracownicy. Związkową, wyjściową propozycją OPZZ jest unormowanie maksymalnej temperatury na stanowisku pracy na poziomie 30 stopni C, a co się z tym wiąże – odpowiednich praw pracownika i obowiązków pracodawcy. Renata Górna, dyrektor Wydziału Polityki Społecznej OPZZ Debata, którą nazwaliśmy przekornie: ,,Maksymalna temperatura w miejscu pracy – czy to możliwe ?” miała za zadanie ocenić sprawczość tego pytania – czy jest to możliwe, a jeśli tak – jakimi sposobami określić górną granicę temperatury, bezpieczną i komfortową do pracy. Zgodność uczestników dyskusji w odpowiedzi na to pytanie była jednoznaczna – potrzebne są normy prawne powszechnie obowiązujące, powiązane z promowaniem dobrych praktyk, w poszczególnych branżach i w zależności od stanowiska pracy. Obecne przepisy jasno określają, że pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom nieodpłatnie napojów chłodzących, jeżeli temperatura w pomieszczeniach, w których wykonują pracę przekracza 28°C. Jeśli pracownicy pracują na powietrzu, pracodawca musi dostarczyć im napoje chłodzące, gdy temperatura powietrza przekracza 25°C. Obecnie nie ma regulacji określającej precyzyjnie górną granicę temperatury w biurze czy na zewnątrz stanowisk pracy, która uprawniałaby osoby zatrudnione do zrezygnowania z wykonywania pracy w danym dniu bądź okresie. W mediach, przy pojawiających się wypadkach przy pracy wskutek przegrzania pracownika, pojawiały się niejednokrotnie pytania - czy można odmówić świadczenia pracy podczas upałów ? W świetle obowiązującego dziś prawa żaden przepis nie formułuje jasnego przyzwolenia do rezygnacji z pracy przy danych warunkach atmosferycznych. Choć nie zapominajmy, że taką sytuację możemy ,,podciągnąć” pod art. 210 Kodeksu pracy mówiący o tym, że jeśli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i zagrażają bezpośrednio zdrowiu lub życiu pracownika, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy. Praktyka pokazuje, że tak się nie dzieje. Warto także podkreślić, że pracodawcy także coraz częściej dostrzegają problem braku przepisów o maksymalnych temperaturach w pracy. Wielu z nich, w razie utrzymujących się upałów już teraz np. skraca czas pracy. Widzą też inne rozwiązania: uważają, że najpierw należy zadbać o promowanie dobrych rozwiązań, opracować wytyczne i dobre praktyki, a dopiero w razie braku efektów - pomyśleć o ewentualnych zmianach w prawie. Inne kraje europejskie różnie poradziły sobie z tym zagadnieniem. Przykładowo, w Grecji, w sytuacji występowania fali upałów zalecane są następujące różne środki techniczne i organizacyjne: organizację czasu pracy poprzez planowanie przerw o odpowiedniej długości, planowanie prac wiążących się z dużym obciążeniem termicznym dla pracowników w okresach poza występowaniem szczytowych temperatur, zapewnienie chłodnej wody pitnej o temperaturze 10-15 °C czy odpowiedniego nakrycia głowy bądź środków ochrony skóry. W Hiszpanii z kolei, zaleca się wprowadzenie różnych środków ostrożności dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników w razie narażenia na wysokie temperatury. Są: dostarczanie wody i/lub chłodnych napojów izotonicznych, zapewnienie chłodnego miejsca na przerwy w pracy, zwiększanie liczby przerw i informowanie pracowników o konieczności korzystania z przerw, rotacje pracowników, zakaz pracy w pojedynkę. W dyskusji związkowej OPZZ udział brali przedstawiciele – eksperci z: Centralnego Instytutu Ochrony Pracy z Pracowni Obciążeń Termicznych, Departamentu Prawnego w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej oraz Departamentu Nadzoru i Kontroli z Głównego Inspektoratu Pracy. Rozmawialiśmy o wpływie wysokich temperatur na warunki pracy i obciążenie termiczne pracownika, pracy w wysokich temperaturach w świetle działania Państwowej Inspekcji Pracy oraz prawnych aspektach temperatur w miejscu pracy. W wypowiedziach partnerów instytucjonalnych zwrócono uwagę na wiele interesujących wątków związanych z wiodącym tematem dyskusji. Podkreślano, że temat jest bardzo złożony – nie tylko sama temperatura jest istotna, ale i wiele innych wskaźników wpływających na obciążenie cieplne i termiczne pracownika w procesie pracy. Są nimi m.in. ciężkość pracy, temperatura powietrza, używanie odzieży ochronnej przez pracownika. Zwrócono uwagę na konieczność zwiększenia roli oceny ryzyka zawodowego w ustalaniu pracy w komforcie cieplnym, uwzględnianie innych form organizacji pracy, zwiększenie roli konsultacji ze związkami zawodowymi i społecznych inspektorów pracy w ocenie warunków pracy. Związkowcy przytaczali szereg przykładów trudnych sytuacji związanych z przekraczaniem temperatur na stanowiskach pracy, nawet zagrażających zdrowiu i życiu pracowników. W najbliższym czasie OPZZ opracuje propozycje rekomendacje związkowe w zakresie regulacji maksymalnych temperatur w miejscu pracy, rozpoczynające dialog instytucjonalny w kierunku zmiany prawa. Zapis wideo konferencji można obejrzeć tutaj:

20 czerwca 2023

Dialog społeczny i negocjacje zbiorowe są charakterystycznymi cechami wysoko rozwiniętego społeczeństwa demokratycznego. Dobrze rozwinięte relacje zbiorowe sprzyjają zwiększeniu wydajności pracy, zapewniają sprawiedliwość społeczną, wysoką jakość środowiska i demokrację w miejscu pracy. Niestety w Polsce na przestrzeni ostatnich lat widoczny jest pogłębiający się kryzys dialogu społecznego, a co za tym idzie i towarzyszących mu efektów na gruncie budowania relacji zbiorowych. Bezpośrednim odzwierciedleniem tego stanu jest niewielka liczba zawieranych układów zbiorowych pracy. Znikome zainteresowanie dialogiem społecznym w Polsce, w tym faktyczny zanik rokowań wielozakładowych, prowadzi do pytania o przyczyny takiego stanu, o czym dyskutowaliśmy podczas debaty zorganizowanej  13 czerwca wspólnie z ZNP i Instytutem Nauk Prawnych Uniwersytet Zielonogórski. Patronem wydarzenia było również Koło Naukowe Prawa Pracy "Opus per laborem". Dziękujemy wszystkim uczestnikom za udział w wydarzeniu. Szczególne podziękowania kierujemy też do panelistów za merytoryczną i wyczerpującą debatę: dr hab. Monice Gładoch, prof. ucz., Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, dr hab. Pawłowi Nowikowi, prof. ucz., Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, dr Jakubowi Szmitowi z Uniwersytetu Gdańskiego, dr hab. Łukaszowi Pisarczykowi, prof. ucz., Uniwersytetu Zielonogórskiego, Markowi Wójcikowi, pełnomocnikowi i ekspertowi ds. legislacyjnych w Związku Miast Polskich, Agacie Oklińskiej – zastępczyni Dyrektora Departamentu Dialogu i Partnerstwa Społecznego w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej, p. Katarzynie Galas - dyrektorowi Biura Zarządzania Zasobami Ludzkimi w Urzędzie Miasta Stołecznego Warszawy i Krzysztofowi Stradomskiemu – koordynatorowi ds. prawnych w Biurze Zarządu Głównego ZNP. Dziękujemy również Sławomirowi Broniarzowi, Prezesowi ZNP za powitanie uczestników i gościnę w siedzibie Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz red. Mateuszowi Rzemkowi z Dziennika Gazety Prawnej za moderację Panelu I. Zapis transmisji z Debaty dostępny TUTAJ: https://fb.watch/l9uAeVRl7L/

16 czerwca 2023

14 i 15 czerwca w Warszawie odbyło się szkolenie "Akademia Organizowania" dla członków związków zrzeszonych w OPZZ, realizowane już trzeci rok przy współpracy z Fundacją im. F. Eberta (FES). Warsztaty poprowadzili trenerzy z Centrum Organizowania Związków Zawodowych (COZZ). Była to już trzecia tegoroczna tura Akademii. W warsztatach w Hotelu Logos wzięło udział piętnaścioro związkowczyń i związkowców z różnych organizacji z całej Polski. Zajęcia poprowadzili doświadczeni szkoleniowcy Mariusz Skrzypek i Piotr Barański z COZZ, a nad przygotowaniem i przebiegiem wydarzenia czuwali Krzysztof Getka z FES oraz Maciej Zaboronek z OPZZ. Uczestnicy pod okiem trenerów omawiali problemy związane z organizacją pracowników oraz ich możliwe rozwiązania. Analizowano także przykłady podobnych sytuacji, nierzadko powtarzających się w różnych zakładach pracy, podobnie jak reakcje pracodawców, które bywają zbliżone i przewidywalne w różnych firmach. Szkolenie było też dobrą okazją do wymiany doświadczeń z faktycznych sytuacji zachodzących w miejscach pracy poszczególnych uczestników. Szkoleni zastanawiali się m.in. nad tym jak odpowiadać na najczęstsze pytania czy postawy potencjalnych związkowców takie jak: „co ja z tego będę miał?”, lub „i tak mnie obejmie to co wywalczycie”. Podobnie jak w przypadku możliwych reakcji pracodawców, także u pracowników – liczba popularnych pytań i postaw jest zazwyczaj ograniczona do kilku/kilkunastu – i można się do nich odpowiednio przygotować, aby lepiej organizować ludzi. Ważnym tematem była też kwestia osobistego kontaktu z pracownikami na tyle na ile to możliwe. Szczególnie po pandemii część pracy w niektórych firmach przeszła do sfery zdalnej, gdzie indziej z kolei międzyzakładowe związki mają członków w różnych lokalizacjach. Jednak najlepsze efekty skutecznego organizowania przynosi działalność twarzą w twarz, z dużym naciskiem na rozmowy o konkretnych problemach i odczuciach pracownika. Akademia przebiegła przy bardzo aktywnym udziale uczestników oraz solidnej dyskusji o możliwościach i potencjale pracy związkowej. Istotną kwestią było też rzeczywiste organizowanie członków związku tak, by dawać im faktyczne zadania i stymulować do działania, jednocześnie unikając sytuacji, w której związek opiera się na osobach zapisanych, ale biernych wobec jego działań. Kolejna cześć szkolenia odbędzie się w październiku. Do tego czasu piętnastka uczestników będzie miała okazję praktycznie zmierzyć się ze świeżo nabytymi metodami aktywizacji ludzi w swoich zakładach i podsumować je na następnym zjeździe. (MZ)